- F.
- Th.
- Bl.
- S.
- BJ.
*SamlUB p. 211 (a. 1333) : ad illam ... partem ... curie ... que plancis ambigitur.3. sg. ind. imperf. act. ambigebat:
Tom. VII p. 263 (a. 1525) : si tunc adhesissem duci Gliński, cui rei vehementer ipse ambigebat, prorsus potitus esset voto suo.Part. praes. ambigens:
*Tom. XIV p. 370 (a. 1532) : adversario nostro ambigenti vitam et regnum nostrum.
N.
g littera nimirum inter vocales ut j pronuntiabatur;
cf.
Th. I 1847, 44, 46]
I.
propr.
A.
de motu
1.
obchodzić dookoła, ze wszystkich stron, okrążać, (o rzece)
opływać; circumire (de motu hominum, siderum), fluendo
cingere (de flumine).
N.
constr. sq. abl. mensurae v.
g.
quinquaginta stadiis (
MARTIN. OP. Chr.
p. 23
).
2.
iść po obu stronach czegoś lub kogoś;
ex utraque parte alicuius (rei)
ire
DŁUG. Hist. III p. 337 : a-bant feretrum plus quam mille milites.
Ib.V p. 634 : armatis hominibus in utraque parte iter a-ntibus.
3.
obchodzić,odwiedzać;
peragrare, visitare.
B.
1.
de positione
a.
de hominibus: stać przy kimś, otaczać, okrążać, towarzyszyć; iuxta
aliquem stare, cingendo circumdare aliquem.
Eodem sensu sq. acc. rei:
latus
vel vestigia alicuius (
*MPH II
p. 48, a.
1155)
.
N. in
imagine (de sono campanulae)
ConcPol IV p. 148 (a. 1435) : sacerdos ingrediens thabernaculum tintinabulis a-atur ... ne superni Inspectoris iudicium ex silencio offendat.
b.
de rebus: leżeć dokoła czegoś, otaczać; aliquem
locum cingere,
circumdare.
Dicitur de
silvis, paludibus.
N. de
saepe:
*SamlUB
p. 211
cf.
2.
osłaniać, okrywać;
tegere,vestire.
a.
de vestimentis,cortice.
b.
de hominibus.
3.
mieścić w sobie, zawierać; includere, in
se continere.
II.
transl.
A. aliquid
1.
zabiegać, starać sięo coś;
affectare, petere.
Constr.
a.
sq.
acc.
,
praec.
honores
v.
g. cardinalatum (
CodEp III
p. 120,
a. 1464)
, principatum (
DŁUG. Hist. I
p. 77
;
ib.
p. 185
)
;, regnum (
CodEp III
p. 4, a.
1446
et saepius).
Item
divitias (
PrzMog
p. 14
)
, donationem (
DŁUG. Hist. IV
p. 337
)
, gloriam (
CodEp III
p. 120,
a. 1464)
, gratiam regis (
DŁUG.
Hist. IV
p. 578
)
, munera (
*MPH II
p. 134,
a. 1150)
, nomen Germanum (
*SSrSil XVII
p. 14,
a.
1506),
nuptias (
ListMił
p. 191
).
b.
sq.
inf.
c.
sq.
ut
finali.
d.
sq.
dat.
Tom. VII
p. 263
cf.
e.
abs.
N.
locut.
aliquid aliquem a-it :
*MPH I p. 339 (a. 1076) : proceres togatos splendidioris a-it amictus accuratio.
2.
godzić,nastawać na coś; alicui rei imminere,
aliquid hostiliter petere
ChrMP p. 556 : Conradus ... dominia nepotis a-ns.
CIOŁ. Lib. II p. 75 : ipsi ... terras alienas a-re non cessabunt.Tom. XIV p. 370 cf.
3.
przypisywać sobie; sibi ascribere, tribuere
ADAM p. 316 : tu si parem diis immortalibus te a-is, doce exemplo divinitatem.
B.
aliquem
ubiegać się o czyjeś względy; blandiri, blande appellare.
N.
mulierem
starać się o rękę;
uxorem petere
Tom. I p. 101 (a. 1510) : illam dominam sicut audivi dnus Piłeczki a-it uxorem medio ... dni Nicolai.
Ib. XIII p. 231 (a. 1531) : se a-re virginem, ut detur filio in uxorem.
Dogiel I p. 425 (a. 1535) : marchioni Brandenburgensi ... a-nti ... filiam nostram.N. constr. sq. ad :
CALLIM. Hist. p. 132 : nationes ... in templis ad Deum supplices quotidie a-ant.