- F.
- Th.
- Bl.
- S.
- A.
- N.
I.
A.
propr. napełnić, wypełnić, zająć; complere, implere, replere, occupare.
Dicitur etiam in imagine,
v.
gr. animos oculosque spectantium (de spectaculis), annos lusibus, vitam amore etc.
N. sensu opp.
pomieścić; continere
DŁUG. Hist. I p. 99 : ex porco ... occiso ea carnium multiplicatio secuta est, ut illam vix decem lintres e-re valerent.
B.
transl.
I.
dopełnić,uzupełnić (coś brakującego);
complere, supplere,
v.
gr.mensuram (laneorum), numerum (hominum, marcarum), verbum quod deest sim.
2.
(etiam in imag.) nasycić, zaspokoić;
satiare, exsaturare (affectus varios),
v.
gr. affectum, desiderium, ingluviem, libidinem, necessitatem (item necessitudinem:
DŁUG. Hist. V
p. 258
)
, sitim. Quin etiam quietem, satietatem, tyrannidem in aliquo (
ib. I
p. 371
)
, voluptatem (voluptatum pruritum
ib. IV
p. 416
).
Item refl.
se satietate belli (
ib. V
p. 417
).
Constr. sq. abl.
instr. Nescio an huc pertineat
CRIC.
in
Tom. VII p. 397 (a. 1525) : expectavi cum ... desiderio nuncium dominationis vestre ... ut cum eo de illo sermone me e-rem.
II.
A.
de tempore
a.
act.
actiones qualescumque, v. gr.
cursum, iter, sermonem , etiam
vitam
sim.:
zakończyć, skończyć, dokonać, przebyć; perficere, absolvere, ad finem perducere, transigere.
Constr.
sq. abl. instr.
b.
pass. skończyć się, wygasnąć, wyczerpać się; finiri, finem capere, terminari, exhaustum esse.
Praec. de abstr. et quidem in locut.
libertate expleta (
KodMp II
p. 180, a. 1290
;
ib. III
p. 97, a. 1354
et passim).
Item de concr.
GALL p. 151, 25 : certatim irruunt, lanceis prius bellum inferunt, quibus e-tis enses exerunt.
PrPrz p. 71 (a. 1423) : missam ... cantare debent ... primo a preposito, deinde ... ad singulos prelatos gradatim ... usque ad ultimum inclusiue descendendo, et deinde ipsis prelatis e-tis siue finitis a canonicis ... incipiantur.
WilkLub p. 3 (a. 1447) : cerevisia tenuis non debet cum bona misceri ... et e-ta recta cerevisia debet caupo vocare scabinum et ostendere ei tenuem cerevisiam.
2.
a.
act.
(tempus est pro obi. ) wypełnić, zakończyć (jakiś okres czasu), dojść do pewnego wieku, spędzić;
complere, agere, pervenire ad aliquem aetatem.
b.
pass. (tempus est pro subi. ) wypełnić się, skończyć się, upłynąć; decurrisse, effluxisse, transactum
esse.
B.
spełnić, wypełnić, wykonać, dokonać, skończyć; perficere, conficere, absolvere, exsequi (pro
subi. sunt res abstr. et concr. ).
Locut.
α.
eccl.
orationem, missam
sim.:
odmówić, odprawić; usque ad finem recitare, celebrare,
v.
gr.
anniversarium
(
DŁUG. Op.
p. 427
)
, coniugium
(
id. Hist. IV p. 220 : negavit ... episcopus coniugium illud ... absque Sedis Apostolicae dispensatione se e-turum),funeralia ( ArHist X p. 149, a. 1527) , funerias ( DŁUG. Op. p. 486 ) , gradus mortuorum, vivorum ( ib. p. 427 ) , ministerium ( ConcPol IV p. 133, a. 1434) , missam ( KodWp III p. 2, a. 1350 et saepius), officium ( ConcPol IV p. 169, a. 1435 et saepius), orationem ( StPPP II p. 686, a. 1464 et saepius), paternoster ( StZat p. 260, a. 1378) , psalmodiam ( DŁUG. LibBen I p. 393 ) , praefationem ( CorpJP III p. 211, a. 1512) , rem divinam ( DŁUG. LibBen I p. 3 et saepius), sacrationem ( id. Op. p. 21 ).
Item
carmen per cantum
odśpiewać; canere
DŁUG. Hist. IV p. 460 : carmine patrio «Boga Rodzicza» per cantum e-to ... decertant.
Ib. V p. 20 : a clero «Te Deum laudamus», a populo vero «Boga Rodzicza» per cantum ... e-ta sunt.
β.
(in malam partem) dokonać czegoś złego; (facinus) perpetrare,
v.
gr.
caedem nefariam (
DŁUG. Op.
p. 63
)
, facinus
(
ib.
p. 27
)
,
fraudem
(
ib. Hist. IV
p. 217
),
neglegentiam
(
StCrac
p. 72, a. 1541)
, opus nefarium (
DŁUG. Hist. IV
p. 400
)
, parricidium
(
id. Op.
p. 64
),
peccatum fornicationis (
NIC. BŁ. Tract.
p. 47
)
.
γ. invitationem
zaprosić; invitare
DŁUG. Hist. IV p. 319 : Sophia ... Barbaram ... excepit et invitatione e-ta ... Barbaram in vehiculum suum ... assumpsit et usque in Cracoviensem arcem ... conduxit.
C.
1.
act. spełnić, dopełnić, dotrzymać; complere, solvere, efficere,
v.
gr. condiciones, iussum, poenam, solutionem, votum sim.
N. iur.
pars non explens
strona nie dotrzymująca warunków umowy;
quae conventa non servavit
KsgPozn p. 105 (a. 1418) : qui inter eos explecionem fecerit, occupare debet partem non e-ntem in molendino.Cf. supra COMPLEO II 747,52 sqq.
2.
pass.
spełnić się, urzeczywistnić się; compleri, eventum habere, evadere, fieri.
Dicitur v. gr. de
praesagio sim.