General
Full Entry
More

EMISSIO

Grammar
  • Formsemissio, exmissio
  • Etymologyancient Latin
  • Inflectional type -onis
  • Part of Speechnoun
  • Genderfeminine
Meaning Outline
  • I. propr. actus emittendi, dimissio.
    • A. + captorum (captivorum) liberatio
    • B.
      • 1. concr.
        • a. + ignis actus incendii excitandi
        • b. + restium (primarum, ultimarum) evocatio ad bellum circummissis restibus facta
        • c. + lacrimarum effussio, fletus
        • d. + sputaminorum actus spumandi vel spuendi
        • e. + laboris actus exponendi opera manu facta, rerum confectarum venditio
        • f. + (mercium) per aquam actus (merces) per flumina demittendi
        • g. + piscinae, aquae (-arum) actus aquam e piscina emittendi (cf.DEMISSIO supra 270,26 sqq.
          • α. ius aquam demittendi alicui concessum pisces, qui aqua demissa in piscina inveniuntur;
          • β. emissarium aquae
          • γ. alveus (cf. supra ALVEARIUM I 450,43 sqq.).
        • h. + libera pascuorum libertas pascendi, ius libere pascendi alicui concessum
      • 2. abstr.
        • a. + voti sponsio, promissio Deo data
        • b. iur.+ iuramenti liberatio a iure iurando coram iudicibus praestando
        • c. phil.+ luminis intellectualis emanatio, prolatio, procreatio
  • II. transl.
    • 1. + 2 . dona, munera, beneficia tributa lingula (bombardarum, sclopetorum)

Pełne hasło

EMISSIO s. EXMISSIO, -onis f.
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • L.
  • A.
  • N.
I. propr. wysłanie, odesłanie, wypuszczenie kogoś lub czegoś; actus emittendi, dimissio.
A. hominum, praec. captorum (captivorum) wypuszczenie na wolność, uwolnienie, oswobodzenie; liberatio
KodWp II p. 281 (a. 1310) : si aliquis ... per ... maleficos captivitatis mancipatur vinculo ... consules civitatis ... se de substancia suarum rerum ... ad e-em capti ... intermittent.
AKapSąd II p. 640 (a. 1481) : dnus Petrus cum Agnete ... laicum pertinaciter emiserunt, per quam e-em ipsa mulier Katherina dampnum ... percepit.
Tom. VI p. 80 (a. 1522) : de ineundis induciis absque e-e captivorum ... res conficeretur. Occurrit etiam non emissio ...
AGZ XIII p. 534 (a. 1466) : nobilis Petrus ... adtemtavit terminum ... prout ius prius decrevit occasione non e-is poponis Senko.
N. constr. sq.
ad :
Tom. IV p. 131 (a. 1517) : usque ad e-em utrinque consiliariorum ... ad fines.
B. rerum
1. concr. (v. gr. litterae, radiorum, sagittarum, seminis).
Praec.
a. ignis wzniecenie, spowodowanie pożaru; actus incendii excitandi
StPPP I p. 319 (a. 1420) : judicare ... pro incendio et e-e ignis.
b. restium (primarum, ultimarum) rozesłanie wici; evocatio ad bellum circummissis restibus facta
ArPrawn V p. 133 (saec. XV ex.ex) : acta terrestria ... post e-em primarum restium ... reponantur.
ArHist VIII p. 364 (a. 1501) : iudicia terrestria celebrentur usque ad ultimarum restium e-em.
c. lacrimarum wylewanie łez, płacz; effussio, fletus
CodEp III p. 499 (a. 1410) : non sine nimio fletu et e-e lacrymarum.
AKapSąd III p. 232 (a. 1431) : cum magno dolore ... ac lacrimarum e-e (cf. Th. V 2, 499, 38 ).
d. sputaminorum toczenie śliny (piany) z ust; actus spumandi vel spuendi
AKapSąd III p. 327 (a. 1533) : vicarium ... morbo epilepsis ... cum ... sputaminorum e-e laborantem.
e. laboris wypuszczenie wyrobów na rynek, przekazanie ich do sprzedaży; actus exponendi opera manu facta, rerum confectarum venditio
AGZ XIX p. 446 (a. 1465) : sutores ... non debent ...denigrare subsaliacionem ... sub e-em ipsorum laboris.
f. (mercium) per aquam spławianie, przewożenie drogą wodną; actus (merces) per flumina demittendi
AGZ IX p. 78 (a. 1454) : si in huiusmodi fluitacione et e-e salis per aquam ... zupparii ... aliquod damnum perceperint etc.
Cf. DEMISSIO I 3.
g. piscinae, aquae (-arum) spuszczenie, odprowadzenie wody ze stawu, spust; actus aquam e piscina emittendi (cf. DEMISSIO supra 270,26 sqq.
ArSang II p. 223 (a. 1474) : licebit ... Stanislao ... post primam e-em ... piscine alias «po spuszczeniu» pisces capere.
AGZ II p. 220 (a. 1476) : damus ... tria vasa tinearum ... de tribus piscinis, dum harum fuerit e-o et hoc qualibet e-e.
Ib. VII p. 139 (a. 1485) : de qualibet e-e alias «spustu» ambarum piscinarum ... debebit habere per unam tunnam luceorum.
Cf. EMITTO I 1 a α. Meton,
α. prawo spustu wody; ius aquam demittendi alicui concessum
AGZ XVIII p. 29 (a. 1471) : Iaczko heres ... inscripsit ad acta ... villam ... cum medietate piscine et e-is alias «spvstw» eiusdem piscine.
Inde: ryby znajdujące się w stawie po spuszczeniu wody; pisces, qui aqua demissa in piscina inveniuntur;
ib. XIV p. 196 (a. 1445) : nobilis ... vendidit e-em piscine ... providis viris
β. spust, upust, stawidło, śluza; emissarium aquae
DokSZKr p. 99 (a. 1402) : e-em aque «vpusta» wlgariter dictam supra fluvio ... facturum se astrinxit.
APozn I p. 297 (a. 1459) : molendinum ... coartatam et angustam habet e-em aque alias «vpusth», quam e-em ampliare et dilatare debet in una palma in latitudine ... molendinator.
Ib. infra duo molendina ... debent... habere equales e-es aquarum alias «vpusthy» tam in profunditate quam in latitudine.
Cf. EMISSORIUM I.
γ. łożysko, rozlewisko stawu rybnego; alveus (cf. supra ALVEARIUM I 450,43 sqq.).
AGZ II p. 79 (a. 1427) : ecclesie ... dedit ... duas piscinas ... circa ... curiam sytas et terciam ... in antiqua e-e piscine vulgariter «na starem spusczhe».
h. libera pascuorum prawo wolnego wypasu, wygonu; libertas pascendi, ius libere pascendi alicui concessum
AGZ XIX p. 576 (a. 1525) : kmethonibus ... ville ... adiudicavimus ... pecorum et pecudum libera pascua in ipsis silvis et pratis et hoc dum fuerint libere e-es pascuorum in campis ipsis oppido Strey adiacentibus alias «wypusczye».
2. abstr.
a. voti złożenie ślubu; sponsio, promissio Deo data
MPH IV p. 460 (saec. XV med.med) : post huiusmodi voti e-em ... illa visum in oculis... accepit.
DŁUG. Hist. II p. 170 : votum, quod emiserat Henricus et cuius e-em ... ducissam suam ... celatum iri crediderat.
MPH VI p. 502 (saec. XV ex.) : post cuius ... voti e-em ... materia durissima ... effluxit.
b. iur. iuramenti zwolnienie od obowiązku składania przysięgi w sądzie; liberatio a iure iurando coram iudicibus praestando
AGZ VI p. 124 (a. 1469) : maiestas regia Michaelem pro recepcione ... theolonei ... emisit de iuramento ... ergo pro e-e iuramenti sibi Michaeli evasionem decrevimus.
c. phil. luminis intellectualis emanacja; emanatio, prolatio, procreatio
GOST. Th. fol. IVa : scientia vero in talibus est luminis intellectualis e-o et eiusdem ... in res scitas diffusio.
II. meton. et transl.
1. pl. dary rozdawane, dobrodziejstwa, łaski wyświadczone; dona, munera, beneficia tributa
RFil XXV p. 153 (saec. XV med.) : e-es tue «dary poszlane».
2 . spust, cyngiel (języczek spustowy) w ręcznej broni palnej; lingula (bombardarum, sclopetorum)
CracArt II p. 535 (a. 1532) : Nicolaus factor ... tenetur pro 2 machinulis cum 2 e-bus florenos 3.
Ib. infra pro bombarda cum 2 e-bus florenos 3.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)