General
Full Entry
More

DESERTO

Grammar
  • Formsdeserto
  • Etymologyancient Latin
  • Inflectional type -are, -avi, -atum
Meaning Outline
  • I. propr.
    • 1. + silvam, arbores in deserta redigere, vastare, depopulari
    • 2. deserere, derelinquere ab incolis deseri expellere, eicere
  • II. transl.
    • 1. iur.
      • a. + terminum intermittere, neglegere
      • b. + appellationem reicere
    • 2. damnum, detrimentum pati
  • III. hereditatem alicui post mortem relinquere?

Pełne hasło

DESERTO, -are, -avi, -atum
  • F.
  • Th. (rec.),
  • Bl.
  • Dc.
  • N.
[pass. pro act. infra 394,7.]
I. propr.
1. pustoszyć, niszczyć, ogałacać; in deserta redigere, vastare, depopulari
DyplMog p. 52 (a. 1345) : villas ... per collectas graves d-tas.
KodWp II p. 594 (saec. XIV med.med) : gwerrarum strepitus ex inordinata militia plus proprias terras quam alienas consueverat ex rapina indebita d-re.
Ita saepe saec. XIV—XVI. Etiam silvam, arbores sim. ( AGZ XIX p. 346, a. 1469 : gayum excidit alias «wyrąbyl»et d-vit alias «wypustoszyl».
Tom. III p. 86, a. 1514 : silve ... ne destruantur et d-entur.
Simili sensu
mellificia: StPPP XII p. 493, a. 1534).
Syn.
ad ruinam deducere ( ArPrawn I p. 33, a. 1389) , destruere ( AGZ XIII p. 289, a. 1449 et saepius), (de)vastare, annihilare ( AKapSąd III p. 84, a. 1502 ; Tom. XIII p. 344, a. 1531).
Constr.
a. sq. abl.
KodWp I p. 147 (a. 1360) : nemora, mericas, silvas et virgulta, quibus est dudum propter gwerras... terra nostra ... d-ta, redigere in agriculturam.
b. sq. in c. abl. :
ib. V p. 213 (a. 1413) : villam ... per hostilem manum ... in toto d-ri.
AKapSąd I p. 72 (a. 1448) : villa ... fuit ... in toto d-ta.
Ita saepius.
2. opuścić, porzucić; deserere, derelinquere
TPaw III p. 252 (a. 1393) : Przibigneus ... aquisiuit duas marcas in Gregorio kmetone ... quod sibi mansum est d-tus.
AKapSąd II p. 34 (a. 1417) : eandem piscaturam ... d-vit et non in tempore ab ipso dno Iohanne exivit.
Ita saepius. Glossa Pol.
AGZ XVIII p. 525 (a. 1494) : Pyothr debet locare ... alias «oschadzycz» domum in Crukyenycze, quam d-vit alias «wspustoszyl».
Inde pass. :wyludniać się, pustoszeć; ab incolis deseri
AGZ V p. 134 (a. 1444) : civitas in non parwa sui parte d-atur et minoramentum continue suscipit.
DŁUG. LibBen I p. 70 : villae ... a multis temporibus d-tae.
Ita saepius. Inde meton. de hominibus: wyrzucać, wypędzać, usuwać; expellere, eicere
AKapSąd III p. 319 (a. 1525) : cmethonibus iniuriam non debet facere ... nec eos d-re durante huiusmodi contractu.
II. transl.
1. iur. t. t.
a. terminum opuszczać, zaniedbywać; intermittere, neglegere ArPrawn I p. 297 (a. 1553) : ne terminos iudiciales ... ipsis ad exequendum decreta ... assignandos... in ... damnum hominum d-ent, immo vero illis satisfacient pro debito sui officii.
b. appellationem odrzucić; reicere AKapSąd II p. 79 (a. 1430) : Mathias ... accusavit contumaciam Peregrini non prosequentis appellationem suam infra annum, petens suam appellationem d-ri et in causa concludi. KodTyn p. 263 (a. 1431) : abbas infra eundem terminum prosequi suam appellationem neglexit propterque talia sua praetensa appellatio est d-ta et ipso facto nulla. Ita saepius usque ad saec. XVI. Simili sensu citationem ( StPPP VI p. 159, a. 1519).
Item
inscriptionem : StPPP VII p. 216 : inscriptiones possessionum ... non acticatae sunt nullae, quae lapsu praescriptionis d-antur. Ib. p. 233 : quelibet ... inscriptio vel quodlibet privilegium possessione non actuatum praescriptione trium annorum ... d-atur.
2. pass. doznawać uszczerbku,braku; damnum, detrimentum pati AConst p. 211 (a. 1357) : ex pluralitate scultetorum frequenter contigit bona ecclesiae d-ri. KodMp I p. 357 (a. 1368) : homines de ciuitate recedant et per hoc ciuitas ... per defectum personarum ... in multis posset d-ri. Ita saepius.
III. pozostawić w spadku? hereditatem alicui post mortem relinquere? StPPP VIII p. 555 (a. 1398) : Johanni ville ... Garbow, Xanszice cum aliis villis hereditariis d-tis... in perpetuum cesserunt.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)