- F.
- Th.
- Bl.
- S.
- A.
I.
1.
wskazujący; qui indicat, v.
gr.
actus (
GIEŁCZ. fol. O 3b),
praec.
gram.
t. t.
pronomen.
Eodem sensu de
adv.
NIC. BŁ. Serm. I p. 8 : 'ecce’ d-um est ostendentis, id est 'videte’.
N.
phil.
wskazujący przez relację podobieństwa; qui per relationem similitudinis aliquid significat
GŁOG. Hisp. p. 49a : voces talis, tantus, tociens, totidem ... d-a dicuntur inquantum actus demonstandi per ipsa importatur et designatur, vt dicendo 'talis fuit Plato’ demonstrando Herculem, similiter 'tantus est Plato’ demonstrando Socratem.
BYSTRZ. ParvLog fol. H IVb : relatiua idemptitatis accidentis ... d-a dicuntur, in quantum significant aliquam rem esse talem vel tantam, qualis est vel quanta res demonstrata.
2.
rhet.
t. t. popisowy (o stylu); genus dicendi έπιδεικτικόν (saec. XV).
II.
1.
log.
t. t.
a.
dowodzący, zawierający dowód;
qui demonstrationem continet
GŁOG. ExLog p. 69a : syllogismus d-us... facit scire.
BYSTRZ. AnalPr fol. n IIa : omnis demonstratio id est omnis syllogismus d-us debet procedere a prioribus et notioribus.
Id. Log. fol. c IIIb : prima principia non possint notificari per argumentationem d-am.Ita vulgo.
N. locut.
GŁOG. Alex. I fol. Aa IVa : vt in precedentibus clare d-um est (i. demonstratum est ),
b.
oparty na dowodzie, posługujący się dowodzeniem; qui demonstratione nititur vel utitur
GŁOG. Anal. fol. Aa Ib : scientia ... d-a, que finis omnium scientiarum existit ( ib. ars).
BYSTRZ. AnalPr fol. i IIa : probabilitas specialiter dicta, cuiusmodi sunt: probabilitas d-a, dialectica et sophistica siue apparens.
N.
oparty na dowodzie z ogólnych założeń teoretycznych; qui rationibus generalibus atque abstractis nititur
WŁODK. Den. p. 189 : talis enim processus d-us (cf. supra Scriptura et ratione volumus ... demonstrare, quod etc. ) non compatitur secum processum iudiciarium respectu eiusdem rei.
c.
dotyczący dowodzenia (dowodów); qui ad demonstrationem pertinet
BYSTRZ. AnalPr fol. a IIa : dicere circa quid et de quo est intentio (i. argumentum ) huius libri, quoniam est circa demonstrationem et de disciplina d-a.
d.
mogący występować w dowodzie; ad demonstrationem aptus
BYSTRZ. AnalPr fol. b IIb : propositio d-a est propositio accipiens tantum vnam partem contradictionis, scilicet veram.
Ib. fol. i IVa : quarum conclusionum principia d-a habent ortum ab aliquo primo principio.Ita saepius,
e.
uzyskany drogą dowodu; demonstratione acquisitus
STOB. Aret. fol. g VIIIb : sciencia est habitus d-us, hoc est noticia conclusionis acquisita per demonstracionem.
f.
mający charakter dowodzenia;
qui demonstrationis est
BYSTRZ. AnalPr fol. n IIb : petere principium in d-is est demonstrare aliquid per se notum.
Id. Top. fol. p IVa : illud quod tendit ad veritatem et scientiam est d-um.
Id. Elench. fol. r Vb : pertinet ad opponentem doctrinalem siue d-um.
2.
wskazujący na coś, pozwalający wnosić o czymś; qui aliquid significat, coniecturam de aliqua re capere sinit
NIC. BŁ. Serm. III p. 50 : conuersatio exterior dicitur honesta, inquantum est d-a interioris rectitudinis.
WROCŁ. EpitConcl fol. C Ib : Eucharistia ... est signum d-um vnitatis Ecclesie.Cf. DEMONSTRO II B.