General
Full Entry
More

COMMUNE

Grammar
  • Formscommune, comune
  • Etymologyancient Latin
  • Inflectional type -is
  • Part of Speechnoun
  • Gender
Meaning Outline
  • I.
    • A. + 1. civitatis omnes incolae urbis, omnis civitas
      • 2. reditus communes
    • B.
      • 1. eccl.
      • 2. phil.
      • 3. expensa generalia
  • II.
    • 1. + Simili sensu de communi pro communi simul, iunctim, in communem usum.
    • 2. omnino, generaliter.
    • 3. coram omnibus, publice

Pełne hasło

COMMUNE s. COMUNE s. CONMUNE, -is n.
  • F.
  • Th. (s.
  • v.
  • communis),
  • Bl.
  • Dc.
  • B.
  • H.
  • Ha.
I.
A. 1. civitatis et abs. : gmina miejska; omnes incolae urbis, omnis civitas
MARTIN. OP. Marg. fol. 82b : c-e ciuitatis tenetur cogere ciuem ad reddendum aliena.
PommUrk III p. 63 (a. 1289) : consules et c-e ciuitatis Cussalin.
DŁUG. Hist. V p. 493 : c-e Wratislaviense ... ne episcopus intromitteretur ... obstitit.
Ita passim.
N. pl.
zgromadzenie gminy; consilium civile
PommUrk VI p. 233 (a. 1324) : actum in c-bus.
Meton. villae pole będące własnością gminy wiejskiej; ager communitatis rusticorum proprius
StPPP VIII p. 587 (a. 1398) : pro prearacione c-is ville wlgariter «nawsye».
Cf. COMMUNITAS I A 1.
2. pl. wspólne dochody; reditus communes
PommUrk V p. 132 (a. 1313) : sex tremodii avene ad dictorum canonicorum Colbergensium c-ia devolventur.
B.
1. eccl. sanctorum cf. COMMUNIS I 1.
2. phil. cf. COMMUNIS I 3.
3. pl. ogólne wydatki; expensa generalia
KsgKaz p. 347 (a. 1395) : fabro I fert. ad c-ia.
Ita ib. saepius.
II. locut. adv. in communi (-e)
1. razem, ogółem, wspólnie, na wspólny użytek; simul, iunctim, in communem usum. Simili sensu de communi ( StPPP VIII p. 937, a. 1400) , pro communi ( DŁUG. LibBen I p. 151 ), item abs. ( SSrSil XI p. 6, a. 1490 : mendacia et traditio fuerunt c-e principales mortis ipsius).
Opp.
privato ( DŁUG. LibBen I p. 428 ) , separatim ( Dogiel I p. 420, a. 1514) , in singulari ( KodKKr II p. 282, a. 1403) .
N.
decima ad (in) commune dziesięcina dawana duchowieństwu z dziedzicznych łanów kmiecych w postaci co dziesiątego snopa, wyznaczanego z łanów łącznie, bez względu na granice; tributum, quod sacerdotibus dari solebat hunc ad modum, ut decimus quisque frumenti manipulus eis ab universis colonis attribueretur
DŁUG. LibBen II p. 162 : ex aliis omnibus agris ... conducitur decima manipularis in c-e alias «in gonithwam».
ArHist VI p. 53 (a. 1477) : canonicus eandem decimam sibi ad locum pro arbitrio conduci procurabit in eadem hereditate ... ad c-e sive «in gonythwam».
Ita saepius, cf. Słownik Staropolski s. v. gonitwa.
2. ogólnie, powszechnie, w ogóle; omnino, generaliter.
N. phil.
w znaczeniu ogólnym; in universum ( GŁOG. Anim. fol. 3b et passim).
Syn.
absolute ( ib. ).
Opp.
in particulari ( id. Anal. fol. 3b ), in speciali ( CodEp III p. 407, a. 1492).
3. na oczach wszystkich, publicznie; coram omnibus, publice
KodMaz(K) p. 115 (a. 1186) : eandem ... libertatem nobilibus astantibus ... Lupus episcopus in c-i predicauit (cf. KodMp II p. 14).
KodMp II p. 16 (a. 1198) : omne bonum in c-e deductum pulcrius elucescit.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)