- F.
- Th.
- S.
- Dc.
- BJ.
- A.
I.
abs.
aut
c.
gen.
subiect. vel
pron.
possess.:
pomoc, współdziałanie,praca,wysiłek; actus administrandi,
opera, conatus.
II.
c.
gen.
obiect.
1.
zaopatrywanie czegoś (stołu);
cura, curatio alicuius rei
(mensae).
2.
dostarczenie
czegoś, podawanie, rozdawanie; actus
praebendi, conferendi,
distribuendi aliquid
KodWp I p. 374 (a. 1267) : pro visitatione ... nullus recipiat pecuniam, sed ... necessariorum a-e sumptuum sit contentus.
PrzywKr p. 2 (a. 1324) : si dictus provisor et petitor in a-e elemosinarum ... negligens videtur, extunc etc.
N.
pl.
aliae a-es
i. e. aliarum rerum
DŁUG. LibBen I p. 96 : quam (decimam sc. ) capitulum ... mensae suae et aliis a-bus praeiuclicando in vicecustodes confert.Cf. ADMINISTRO II 1.
3.
eccl.
sacramentorum
sprawowanie sakramentów św.
; actus administrandi sacramenta
DyplMog p. 118 (a. 1442) : propter hoc, quod parochiani ... duo sacramenta, baptismi scilicet et copulae, a secularibus sacerdotibus ... perciperent ... negligentiae circa praedictorum duorum sacramentorum a-em ... committerentur.
ZabDziej II p. 53 (a. 1483) : ob a-em sacramentorum ... licet in eclesia consecrata tamen sine comenda et sine dotacione ac erectione eiusdem eclesie, dnus officialis decrevit penam.Ita saepius. Cf. ADMINISTRO II 2.
4.
wykonywanie, sprawowanie (władzy, służby), posługiwanie się czymś; actus exercendi (potestatem), fungendi (officio), utendi aliqua re
*KodWp I p. 6 (a. 1075) : commissam vobis potestatem solicita et Deo placita a-e gerere studeatis.
Ib. p. 23 (a. 1153) : pro continuanda ibi diuine servitutis a-e ... viros ... spiritales ... advocavi.
N.
a-o divina
i. q. cultus divini
KodPol I p. 343 (a. 1484) : ut ab ... perturbacionibus secularibus liberate tanto ferventius divine a-i intenderent.Cf. ADMINISTRO III 2.
N.
locut.:
α.
armorum *
Tom. III p. 402 (a. 1515) : contra hostiles turmas arma suscitas, in quorum a-e qui tibi ... successus sint ... compertum habent.
β.
iustitiae
wymierzanie sprawiedliwości; actus exercendi iustitiam
StPPP VIII p. 745 (a. 1399) : terminum ... pro non a-e iusticie in hereditate.
ArPrawn V p. 90 (a. 1447) : quibus propter absenciam suam a-o iusticie dilatatur.
DŁUG. Hist. IV p. 465 : saepe ... te admonui, ut ... petentibus ... a-em iustitiae exhiberes.
CracArt V p. 311 (a. 1535) : Barbara ... cum filio ... questi sunt contra Johannem... petens iusticie a-em.Cf. ADMINISTRO I 2,
γ.
prudentiae
q. prudentia
* Tom. VII p.203 (a. 1525) : qui non laudem modo, verum etiam a-em prudentie sunt consecuti.
δ.
officii
JusPol p. 363 (a. 1501) : ut capitanei circa officii a-em ... habeant respectum ad episcopos.
III.
1.
iur.
t. t.
a.
administracja,rządy, zarząd (o czynności króla lub urzędnika); moderatio, gubernatio (dicitur de munere regis vel magistratus).
Cf.
ADMINISTRO IV1.
b.
władza;
potestas,
auctoritas
ZABOR. p. 21 : talis coniunctio (sc. procerum) non tribuit regi ampliorem a-em, quam haberet de iure.
2.
eccl.
a.
zarząd diecezji, parafii lub innej kościelnej jednostki
administracyjnej;
gubernatio dioecesis, parochiae
etc.; albo tylko w
sprawach duchownych
(spiritualium, in spiritualibus) ,
albo w sprawach duchownych i
świeckich
(spiritualium et temporalium, in spiritualibus et temporalibus)
KodWp II p. 140 (a. 1298) : damus ... archidiaconis ... liberam ... archidiaconatus sui a-em.
KodMp II p. 216 (a. 1309) : archiepiscopus ... sentencias ... suspensionis ab a-e spiritualium et temporalium in personam nostram … fulminauit.
N.
a-o spiritualium (in spiritualibus) et regimen temporalium (in temporalibus)
AKapSąd III p. 182 (a. 1514) : curam animarum ac a-em in spiritualibus et regimen in temporalibus eidem com mittentes.
IANIC. p. 301 : curam animarum, a-em spiritualium ac regimen temporalium eiusdem ecclesiae illi committentes.
b.
sprawowanie rządów w diecezji w zastępstwie nie
wybranego jeszcze lub nieobecnego biskupa;
de officio eius,qui episcopo
nondum electo vel a dioecesi absente eius vice fungitur
CodEp III p. 107 (a. 1461) : Johannem ... qui sede ecclesie ... vaccante a-is gerebat officium.Cf. ADMINISTRATOR II 2.