Ogólne
Pełne hasło
Więcej

EXSTINGUO

Gramatyka
  • Formyexstinguo, extingo, extinguo, extingwo
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -ere, -inxi, -inctum
Znaczenia
  • I. propr.
    • A. restinguere: pass. gasnąć; restingui
      • 1. propr.
        • a.
        • b.
    • B. + calcem macerare et coquere.
  • II. transl.
    • A.
      • 1.
        • a. perdere, perimere, interimere.
        • b. + hostes vincere.
        • c. vires alicuius imminuere, aliquem invalidum facere.
      • 2.
        • a. desinere esse (vivere), mori, perire.
    • B.
      • 1. abstr. concr. delere, destruere, dissolvere, finire. Pass. zniknąć: perire, evanescere (dicitur de abstr. et concr.)
      • 2. tollere, abolere, irritum facere. Pass. skończyć się, ustać, wygasnąć; iam non vigere, finiri, exspirare.
      • 3. corrumpi, vappa fieri

Pełne hasło

EXSTINGUO, -ere, -inxi, -inctum scr. extingo,, extinguo,,extingwo
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • L.
  • A.
[3. sg. ind. perf. act. extinguit infra 40 3. pl. ind. perf. act. extinguerunt:
StPPP VII p. 521 (a. 1488) : iniurias ... extinguerunt, sopierunt.]
I. propr.
A. zgasić,zagasić; restinguere: pass. gasnąć; restingui
1. propr.
a. ignem, incendium sim.
N.
domum :
PP VI p. 90 (a. 1434) : domum in Warschouia extingwit, dum inceperat ardere.
b. lumen sim., candelam.
Eodem sensu abs.
AKap Sąd II p. 842 (a. 1525) : Hedvigis in cubiculum processit et testi e-re iussit.
2. in imagine praec. odiorum flammas (
KodKrak p. 119, a. 1398 , item fomitem : KodKKr I p. 121, a. 1286) , discordiarum (perfidiae) fomitem ( KADŁUB. p. 88 et 227) , rei publicae incendium ( ib. p. 69 ) , sidus gloriae ( ib. p. 191 ), item sitim ( IANIC. p. 39 ) . Glossa Pol.
RFil XXIII p. 308 (a. 1444) : e-e «zaduysz».
B. calcem gasić wapno; macerare et coquere.
II. transl.
A. animantes
1.
a. wygubić, wytracić,zabić, zgładzić; perdere, perimere, interimere. Additur abl. v. gr. fame ( KADŁUB. p. 58 ) , toxico, veneno ( ib. p. 7 ; AKapSąd II p. 878, a. 1480). ;
b. hostes pokonać, zwyciężyć; vincere.
c. osłabiać, wyczerpać; vires alicuius imminuere, aliquem invalidum facere.
Additur abl.
senio ( LibProm p. 106, a. 1489).
2. mediopass.
a. wygasnąć, skończyć się, umrzeć; desinere esse (vivere), mori, perire. Additur morte ( ZabDziej III p. 592, a. 1489 et saepius, inde morte exstincta i. q. post mortem: KsgPozn p. 137, a. 1424) , vita ( KH IX p. 667, a. 1520) .
N. constr.
a. sq. abl. causae. b. sq. ex :
AKapSąd II p. 351 (a. 1504) : procul dubio ex eorum maleficiis fuissem e-tus.
B. res
1. zniszczyć, zniweczyć, usunąć, zakończyć, stłumić; delere, destruere, dissolvere, finire. Pass. zniknąć: perire, evanescere (dicitur de abstr. et concr. ).
N.
visum i. q. caecum reddere, occaecare ( KADŁUB. p. 90 ). Glossa Pol.
RFil XXIV p. 64 (a. 1413) : fides in omnibus erat e-ta «pothąchla».
Ib. p. 91 (a. 1418) : «potęchnąć» e-i, «potęchły» e-tus.
2. unieważnić, znieść, skasować; tollere, abolere, irritum facere. Pass. skończyć się, ustać, wygasnąć; iam non vigere, finiri, exspirare.
Additur
in toto ( ArHist VI p. 145, a. 1517) , omnimode ( KodMp IV p. 144, a. 1414) , penitus ( KodWp III p. 30, a. 1354) , item ex concordia, per concordiam ( StPPP VIII p. 385, a. 1397 ; ib. p. 399, a. 1397).
Praec.
leges, iura, instituta sim., terminos iudiciales, item debitum ( PommUrk VII p. 307, a. 1329) , altaris titulum ( DŁUG. LibBen I p. 226 ) , zuppas ( AGZ IV p. 145, a. 1431).
N. constr. sq.
in c. abl.
StPPP VII p. 233 (a. 1544) : contractus personalis ... non refert se in suis punctis ad successores, e-itur semper in persona.
3. (pass. de vino) zwietrzeć; corrumpi, vappa fieri
RFil XXIII p. 136 (a. 1444) : «wycuchnąć»,e-i.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)