Ogólne
Pełne hasło
Więcej

DIAETA-2

Gramatyka
  • Formydiaeta, dieta, dietha, digeta
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -ae
  • Część mowyrzeczownik
  • Rodzajżeński
Znaczenia
  • I.
    • 1. dies
      • a. diarium
      • b. dies, quo coloni ad certos quosdam labores in agro domini perficiendos obligabantur
      • c. iur. iudicii dies
    • 2. spatium,quod una die peragrari potest,unius diei iter
  • II. conventus, coetus,congressus
  • I. nobilium regionis alicuius vel totius Poloniae conventus, consilium
    • 2. iudicumconsessus,iudicium

Pełne hasło

2. DIAETA, -ae f. scr. dieta,,dietha,,digeta (1. diaeta et dies)
  • Dc.
  • B.
  • L.
  • H.
  • Ha.
  • N.
[generis m. ? cf. infra 47, fortasse e Pol. dzień m. generis n. ? dietum?
ŻupKr p. 550 : qualibet feria quarta ... cervisie dyetum per cantarulos 2 datur eis.
acc. sg. dietem cf. infra 488,17 et 54 et
KodPol I p. 330 (a. 1449) : incole ... tenebuntur nobis ... facere unam dietem in Thorun.]
I.
1. dzień; dies
RachJag p. 15 (a. 1389) : hijs duobus d-is scilicet feria quarta et quinta IIII mensure auene.
ArPrawn I p. 223 (saec. XV in.in) : pro festo et d-a Nativitatis Marie.
CodSil XV p. 113 (a. 1441) : in festo et d-a beati Stanislai.
Ita saepius. Occ.
a. dzienna racja (żywności), koszt dziennego utrzymania; diarium
RachJag p. 14 (a. 1389) : summa d-arum et septimane III grossi, I quartale auene.
Ib. p. 459 (a. 1415) : summa d-e XXIII marce.
PP VI p. 89 (a. 1433) : pro d-is XII noccium domino subcamerario ... medium octawm grossos.
Ib. p. 90 (a. 1433) : coco II 1/2 grossos pro d-is feni et auene in Ostralanka.
KodPol II p. 903 (a. 1454) : iuxta qualitatem itineris ac (ed. ad) d-arum expensas (ed. expensis).
b. dzień, w którym chłopi zobowiązani byli do pracy na rzecz pana, dniówka; dies, quo coloni ad certos quosdam labores in agro domini perficiendos obligabantur
KodMp III p. 26 (a. 1338) : omnes incole ... tenentur pro nostra curia vnam d-am arare et seminare.
Ib. p. 174 (a. 1364) : cmethones de quouis mansu vno falcastro per vnam d-am ... me iuuare gramina abscidere tenebuntur.
KsgKaz p. 100 (a. 1378) : Joannes ... tenetur unam d-am laborare.
c. iur. termin sądowy; iudicii dies
DokImbr p. 113 (a. 1446) : aliam dietem de consensu parcium arbitri... assignare debent et soli pro die assignato constitui.
Cf. DIES III 1.
2. odległość,jaką można przebyć w ciągu jednego dnia, dzień drogi; spatium,quod una die peragrari potest,unius diei iter
*CodSil(M) III p. 139 (a. 1226) : dummodo episcopum ... ultra duas d-as extra suam diocesim non trahatis.
*DokSul p. 325 (a. 1234) : praedium ... in Cuiauiensi diocesi per quatuor d-as distans ab ipso monasterio.
*KodWp II p. 390 (a. 1325) : ne aliquis... ultra unam d-am a fine sue diocesis ad iudicium evocetur.
ArPrawn I p. 9 (saec. XV in.in) : distat a civitate Wratislaviensi ultra tres d-as wlgares et legales.
WŁODK. Tract. p. 243 : huic rei repugnat enim locorum distantia, quae est quinquaginta d-arum vel quasi inter Ananiam et Prussiam.
Ita saepe. In imagine
PEREGR. fol. k Ia : omni enim die facimus vnam d-am ad patriam celestem (cf. ib. fol. A IIIa).
II. spotkanie,zgromadzenie, zjazd; conventus, coetus,congressus
CodEp III p. 78 (a. 1455) : fuit subsequenter alia d-a in Frangfordia Rinensi pro festo sancti Michaelis celebrata.
DŁUG. Hist. I p. 471 : Boleslaus ... ex d-a huiuscemodi reversus aliam rursum d-am cum Sbigneo fratre tenendam per nuntios componit.
Ib. IV p. 259 : assignatur ... Alberto terminus ... in Lanciciensi d-a.
Ita saepe usque ad saec. XVI.
Syn.
conventus ( SSrSil VIII p. 241, a. 1463 et saepius).
Praec.
I. zjazd szlachty, sejm,sejmik; nobilium regionis alicuius vel totius Poloniae conventus, consilium
KodPol I p. 319 (a. 1437) : literas, quas in hac convencione seu d-a ... restituere tenebimur.
DŁUG. Hist. III p. 558 : Wladislaus ... rex ... in Nova civitate Korczin ... totius regni sui generalem tenuit d-am.
Id. in CodEp I 2, p. 246 (a. 1470) : rex ... generalem in Pyotrkow dietem de finali solutione eorum stipendiariorum ... provisurus.
Ita saepe usque ad saec. XVI.
2. zgromadzenie (posiedzenie),rozprawa sądowa; iudicumconsessus,iudicium
JusPol p. 438 (a. 1452) : judices et d-ae debent deputari ad judicandum causas in graniciebus ducatuum.
SSrSil I p. 276 (a. 1489—1508) : contendebant ... duces, quis eorum obtineret Saganum, d-aque posita fuit coram duce Ruperto ... pro equali divisione terrarum.
Tom. IX p. 88 (a. 1527) : deputabuntur ... certi judices et d-ae observabuntur in locis consuetis super injuriis judicandis in limitibus utrarumque partium.
Ita saepius.
Constr. et locut.
a. sq. de aliqua re (cf. , 55), sq. pro (cf. ),sq. super (aliqua re celebrare, habere, tenere sim. AKapSąd II p. 553, a. 1445 ; DŁUG. Reg. p. 272, a. 1464 et saepius).b. dietam coram aliquo ponere ( SSrSil I p. 276, a. 1489) , cum aliquo componere ( DŁUG. Hist. I p. 471 ) , inter aliquos celebrare ( AKapSąd II p. 553, a. 1445 ; CodEp III p. 185, a. 1474) .c. indicatur ubi? sq. adi. loci (cf. et saepius) vel in c. abl. (cf. et vulgo).
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)