Ogólne
Pełne hasło
Więcej

COLOR

Gramatyka
  • Formycolor
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -oris
  • Część mowyrzeczownik
  • Rodzajmęski
Znaczenia
  • I. propr.
    • 1. rerum qualitas ad visum spectans, fucus, species.
      • a. hominum.
      • b. animalium (praec. equorum et boum).
    • 2. pigmentum, fucus.
    • 3. metalla quaedam (cuprum, aurum etc.)?
  • II. transl.
    • 1. species, habitus falsus, praetextus, causa ficta.
    • 2. rhet. de oratione et scriptis
      • a. dicendi genus, proprietas.
      • b. stili ornatus, nitor, rhetorum ampullae.

Pełne hasło

COLOR, -oris m.
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • Dc.
  • B.
  • H.
[ generis f. ? KodKrak I 1, p. 59 (a. 1375) : viride coloris.]
I. propr.
1. (saepissime in gen. qualitatis) kolor, barwa; rerum qualitas ad visum spectans, fucus, species.
N. glossam Pol.
GLb p. 22 : c-or «crass, barva».
Definitur apposito adi. (saepissime) vel gen. , e. g.
PH VII p. 379 (a. 1533) : c-em induebat aurantium.
Praec.
a. u ludzi: kolor skóry, twarzy, płeć, cera; hominum.
Additur adi. , v. gr.
bonus, niger, robustus ( CALLIM. Greg. p. 216 ).
b. u zwierząt: maść; animalium (praec. equorum et boum).
Additur adi. , v. gr.
muricitius ( ZabDziej II p. 267, a. 1485 : equum ... muricidi c-is alias «schadogrzywy».
Item
muriceus ib.III p. 117, a. 1491) , varius ( StPPP VIII p. 221, a. 1387. AGZ XVII p. 453, a. 1501 : bovem varii c-is alias «psthry»).
N. glossam Pol.
AGZ XVII p. 315 (a. 1491) : boves fusci c-is alias «gnyadey szyersczy».
2. farba, barwnik, barwiczka; pigmentum, fucus. Indicatur usus ad depingendum ( RachJag p. 521, a. 1418).
Additur adi.
artificiosus ( DŁUG. Hist. III p. 472 ) , quercinus ( id. LibBen III p. 61 ).
3. singulare: pl. metale kolorowe? metalla quaedam (cuprum, aurum etc.)?
CorpJP III p. 340 (a. 1517) : mineras omnium metallorum, omnium lapidum, omnium c-um.
Ib. infra mineris quorumcunque metallorum, c-um et lapidum.
II. transl.
1. pozór, wybieg, pretekst; species, habitus falsus, praetextus, causa ficta.
N. glossam Pol.
GLcerv p. 503 : c-or ... «fortel».
Syn. et iuxta posita
apparentia ( UrkBBr p. 133, a. 1284) , ars ( Lites II p. 447, a. 1410 et saepius), astutia ( ib. ), diffugium ( AKapSąd II p. 63, a. 1425) , diverticulum ( ArPrawn I p. 312, a. 1553) , fraus ( StSyn III p. 45, a. 1320) , frons ( RHist III p. 340, a. 1510) , ingenium ( Lites II p. 447, a. 1410 et saepius), modus ( KodMp I p. 243, a. 1336) , occasio ( DŁUG. Hist. IV p. 362 ) , pallium ( KOMOR. p. 280 ) , subterfugium ( CodEp I p. 99, a. 1458) , tegumentum ( ib. p. 43 , a. 1450) , umbra ( CorpJP III p. 383, a. 1519) .
Constr.
a. abs.
*KodWp I p. 438 (a. 1279) : patronatus pretextu, quocumque invento c-e (cf. Th. III 1721,28 ).
Ita saepius.
b. sq. gen. , v. gr. amicitiae fictae ( Lites II p. 437, a. 1409) , excusationis ( MARTIN. OP. Marg. fol. 78b ) , iustitiae ( UrkBBr p. 133, a. 1284 et saepius).
c. sq. adi. vel part. perf. , v. gr. excogitatus ( ArPrawn I p. 312, a. 1553 et saepius), exquisitus ( StSyn III p. 45, a. 1320 et saepius), quaesitus ( DyplMog p. 52, a. 1345 et saepissime).
2. rhet. o języku i dziełach literackich; de oratione et scriptis
a. styl, rodzaj stylu, zabarwienie, koloryt; dicendi genus, proprietas.
N. additur
rhetoricalis ( GŁOG. Alex. I fol. 30a et Don. fol. D 2a) .
Syn.
progressus tractusque verborum ac sententiarum ( URSIN. fol. D 3a = 104 W.).
b. ozdobność, ozdobny styl, ozdoba retoryczna; stili ornatus, nitor, rhetorum ampullae.
Syn.
exornatio ( URSIN. fol. A 2b = 6W. et ib. passim).
N. varias definitiones explicationesque affert
StPPP X p. 47 — 48 et passim et CALLIM. Rhet. p. 15 et passim.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)