- F.
- Th.
- Bl.
- S.
- Dc.
- B.
- BJ.
- A.
- N.
MPH V p. 850 (a. 1400) : narraciones nec scire nec audiere volebat.
FormJ p. 24 : si vos audiere non piget de Cupidinis genitura.2. sg. ind. imperf. act. audibas:
PrzMog p. 32 : quem se tot ... defectibus undique obtundi fassum recentius audibas.3. pl. ind. perf. act. audieverunt:
APozn II p. 1 (a. 1471) : huiusmodi concordiam in facie iudicii banniti audieverunt et emologaverunt.2. pl. imp. audiate:
KsgMaz II p. 57 (a. 1424) : veniens ad iudicium dixit: domini, audiate!]
I.
słuchać, usłyszeć, wysłuchać; auscultare, exaudire, auribus
percipere, accipere narratione, colloquio (notitiam alicuius rei), secundas aures
praebere.
N.
constr.
in aliqua re :
DŁUG. Hist. III p. 402 : in petitione sua a-tus non est.
Praec.
1.
iur.
a.
causam
rozpatrzyć sprawę, sądzić;
i. q.
examinare, excutere,
iudicare
*Lites II p. 118 (a. 1245) : iudices civiles et criminales causas a-ant et dirimant.
KodWp I p. 374 (a. 1267) : archiepiscopus officialem in civitate sua iuxta ecclesiam cathedralem constituat, cui in causis a-ndis ... committat plenarie vices suas.Ita saepius.
Item
cognitionem causae :
KodMp II p. 167 (a. 1287) : nos cognitione causae a-ta ... dictam hereditatem praeposito Miechoviensi adiudicavimus.
Eodem sensu
iura :
AKapSąd III p. 34 (a. 1470) : episcopus ... pro tribunali ad iura a-ndum residens.
b.
iuramentum
wysłuchać przysięgi; iusiurandum
exaudire
StPPP VIII p. 783 (a. 1399) : nuncius ... Marcissii iuramentum super ipso dampno ab ipsa Barbara a-re noluit.
Eodem sensu
testes :
PrPol p. 382 (a. 1401) : partes habent terminum ... ad a-ndum testes.
Item
aliquem iurare :
StPPP VIII p. 575 (a. 1398) : procurator ipsius Margarete testem sextum ipsius Petrassy iurare noluit a-re et de iudicio discessit.Ad rem cf. O. Balzer, Przewód sądowy polski, Lwów 1935, p. 168.
c.
rationem (-es)
odbierać
sprawozdanie;
i. q. accipere
CracArt IV p. 121 (a. 1442) : constituit ... procuratorem ad ... rationem de eisdem bonis a-ndam.
AKapSąd III p.52 (a. 1484) : omnesque simul consules, quociens ipsos vitricos rationem facere contigerit, rationem a-re tenebuntur.Ita saepius.
d.
iudicia alicuius
podlegać
czyjemuś sądownictwu; alicuius
iurisdictioni subici
KodWp I p. 196 (a. 1242) : idem homines ascripticii ... in nullo casu a duce ... iudicandi sed tantum dominorum suorum a-ent iudicia.
2.
eccl.
a.
missam, divinum (-a) officium (-a), divina, missarum sollemnia, liturgiam
słuchać Mszy św.
;
i. q. Missae adesse
Lites I p. 296, (a. 1339) : cum venissent ad eum, a-erunt missam.
KodWp III p. 59 (a. 1357) : canonicus ... nisi superpelliciatus extiterit in ... ecclesiam ad a-ndum divinum officium non audeat introire.
StPPP III p. 22 (a. 1359-1361): sculteti ... tres scotos grossorum solvant pro decima illi ecclesiae, in qua a-unt divina.
MonStp p. 126 (a. 1586) : episcopus, qui ... liturgiam a-it.Ita saepissime.
N.
ab aliquo :
Tom. IV p. 125 (a. 1517) : dux Turcarum voluit ... a-re unam Missam a fratribus sancti Francisci.
b.
confessionem:
StSyn VI p. 26 (a. fere 1415): prohibemus, ut plebani nullum extraneum ... in ecclesiis suis ... admittant ... confessiones a-re.
AKapSąd II p. 517 (a. 1449) : predicare et confessiones a-re.Ita saepius.
N.
constr. sq. duplici acc.
AKapSąd II p. 3 (a. 1404) : dnus Albertus ipsum Bartholomaeum extra communionem fidelium posuit, nolens eum (i. e. eius) a-re confessionem.
ConcPol IV p. 163 (a. 1465) : item prohibemus, ne aliquis alterius parochianum confessionem a-at.
AKapSąd III p. 2 (a. 1448) : noluit a-re confessionem nobiles Petrum et Iohannem.
Ib. p. 40 (a. 1473) : illosque confessiones a-it et absolvit.
Ib. p. 100 (a. 1503) : interrogatus, an excommunicatos a-it confessiones.
Ib. p. 190 (a. 1517) : eundem confessionem a-re ... recusavit.
3.
lectiones, libros
sim. et
abs.
słuchać wykładów, objaśnienia autorów;
magistrum libros auctorum legentem et interpretantem audire, fere i. q.
discere.
N. pass.
LibProm p. XII (a. 1404) : placuit omnibus magistris, quod hy libri a-antur ante gradum baccalariatus: secunda pars Alexandri etc.
Constr.
1.
indicatur quid
a.
sq.
acc.
N.
sq. acc.
personae c.
acc.
part. praes.
b.
sq.
inf.
c.
sq.
acc.
c.
inf.
d.
sq.
de.
e.
sq.
quod.
Item
quia :
StPPP VIII p. 563 (a. 1398) : a-as, quia iste Cristinus iniuriose et minus iuste contra me iuravit.
AKapSąd III p. 108 (a. 1506) : a-vit, quia ... dimissa est ab eo.
Item
quomodo :
AKapSąd III p. 81 (a. 1501) : a-vit, quomodo ... quedam mulier apportasset unum puerum ... plebano.
Ib. p. 120 (a. 1508) : a-vit ... quomodo ... Dorothea ... confessa est.
f.
sq.
ut :
AKapSąd III p. 108 (a. 1506) : testis non a-vit ab ipsa, ut ipsa aliquod verbum respondisset.
2.
indicatur auctor
a.
sq.
ab.
b.
sq.
ex.
N.
ex fama (publica), relatione, rumore, sonitu:
Lites I p. 23 (a. 1320) : sicut a-vi ex publica fama, Cruciferi ... eiecerunt dominum regem de Pomorania.
ZabDziej II p. 195 (a. 1484): ex rumore a-vit, quod etc.
AKapSąd III p. 104 (a. 1506) : a-vit ex relatione duorum civium.
Ib. p. 204 (a. 1520) : a-vit ex sonitu quod baculo ... est percussus.Ita saepius.
II.
słuchać, być posłusznym;
oboedire, parere,
obsequi.
N.
locut.
dicto audientem esse posłuchać
czyichś słów.
Item
praescripto et mandato:
Tom. XIV p. 119 (a. 1532) : si forte ... praescripto et mandato ... Romanorum regis ipse Cuna a-ns esse noluerit.
Constr.
a. aliquem.
b. aliquid.
c. alicui:
Tom. XIII p. 171 (a. 1531) : si monitis meis obtemperare mihique a-re velit.
III.
1.
saec.
demum XVI
a.
male
być ganionym, mieć złą opinię, zażywać złej sławy;
increpari, vituperari, mala
existimatione uti.
N.
α.
pass.
CorpJP IV p. 13 (a. 1523) : nolentes nos hanc indignitatem, quae apud omnes homines male a-itur, amplius in regno nostro ferre.
Tom. VII p. 174 (a. 1525) : Magister ... Prussie, tum quod Luteranus est, tum quod aperte cum Gallorum rege sentiat, male hic a-itur.
β.
pessime :
Tom. IX p. 171 (a. 1527) : nam pessime a-it ubique hoc factum.
γ.
impers.
Tom. XII p. 234 (a. 1530) : male certe apud orthodoxos a-it, quod negotium Luteranorum frigide tractatur.
b.
bene
być chwalonym, mieć dobrą opinię; laudari, bona
fama, existimatione
gaudere.
Eodem sensu
recte :
CorpJP II p. 189 (a. 1525) : ob hoc iam apud alios reges principesque ac nationes Christianas quodam modo non recte a-re incipimus.
Item
lenius:
Tom. V p. 249 (a. 1520) : ego ... tanquam perturbator pacis ... accusor; auctor vero tantorum malorum lenius a-it.
2.
abs. być usłyszanym,
wysłuchanym?
i. q. exaudiri?
KodKWil p. 279 (a. 1464) : noverint universi ... ad quos presens scriptum pervenerit vel legendo a-erit, quod [etc. (nisi leg.] adierit vel audierint).