- F.
- Th.
- Bl.
- S.
DŁUG. Hist. III p. 313 : bello atteriti.]
I.
propr.
1.
pocierać o coś, ścierać, wycierać;
terendo applicare,
limare, deterere.
2.
pedibus
et abs.
deptać;
obterere, calcare.
3.
młócić; deterere
(frumentum)
MARTIN. OP. Serm. fol. 220a : Cayn ... obtulit Deo manipulos a-tos.
N. de
grandine :
AKapSąd I p. 121 (a. 1474) : grando decimas ... a-verat.
4.
res: zużywać, niszczyć;
consumere (praec. telas).
N.
currum (
RachWaw
p. 15, a.
1508).
Saepius
part.
perf.
zniszczony;
usu
confectus.
N.
doszczętnie zniszczony; penitus consumptus
ROYZ. II p. 459, v. 7 : trita est, a-ta est ... vestis.
II.
transl.
1.
wyniszczać, wyczerpywać, osłabiać;
attenuare, consumere,
infirmare.
Concr. corpus fame (
DŁUG. Hist. V
p. 276
;
MIECH.
p. 56
)
;, incommodis (
MPH V
p. 833, a.
1504)
, laboribus (
PEREGR.
fol. 132a
)
, morbo ((
Tom. XII
p. 71,
a. 1530
;
ib.
p. 101
).
;
N.
umartwiać;
poenitentiae gratia
vexare
MARTIN. OP. Serm. fol. 226a : alij ... indiscrete omnino corpus a-unt et ... spiritualium curam tantum gerunt.
DŁUG. Op. p. 238 : Cunegundis parum ... ducens anteactis ... ieiuniis, vigiliis, orationibus corpus a-re.
Id. Hist. I p. 182 : fratres carnem ... verbere mutuo ceterisque disciplinationibus a-bant (v. l. disciplinis coercebant).
Item sensu latiore, v. gr.
bello (
DŁUG. Hist. III
p. 313
;
CALLIM. Sbign.
p. 226
)
;, expensis (
KodKrak
p. 122, a.
1399)
, gravaminibus (
ArPrawn I
p. 155, a.
1444
;
DŁUG. Hist. I
p. 283
)
, malis (
AH IV
p. 85, saec.
XV)
, scandalis (
*KodWp II
p. 391, a.
1326),
vexationibus (
KodPol I
p. 269, a.
1399).
Syn.
et iuxta posita
attenuare (
CodEp III
p. 137, a.
1468)
, captivare (
CodEp III
p. 268, a.
1477)
, collidere (
DŁUG. Op.
p. 92
)
, exinanire (
Tom. VII
p. 4, a.
1524
,
cf.
Dogiel IV
p. 266
)
, macerare (
DŁUG. Hist. III
p. 313
)
, opprimere (
CodEp III
p. 268, a.
1477)
, vastare (
DŁUG. Hist. I
p. 281
).
N.
constr.
a.
sq.
contra:
Tom. I p. 23 (a. 1508) : quod ... suorum ... virtus ac robur contra silvas ac paludes Moscicas nequiquam a-nda esse videretur.
b.
sq.
in
c.
abl.
CodEp III p. 137 (a. 1468) : ita, ut obinde Ecclesia ipsa in suis introitibus ac emolumentis non parumper a-ta sit et attenuata.
Tom. III p. 436 (a. 1515) : dominum palatinum ... in expensis non ita, ut alii ... a-tum.Part. perf. wyczerpany, wyniszczony; extenuatus, fessus.
Syn.
accisus
(
ArPrawn I
p. 452,
a. 1557)
, constrictus (
ib.
), fessus (
Tom. IV
p. 69, a.
1516)
, laceratus (
CorpJP III
p. 60, a.
1507)
, spoliatus (
ArPrawn I
p. 452,
a. 1557).
2.
zgładzić, wytępić, zetrzeć z powierzchni ziemi;
consumere, delere, funditus
exstinguere.
Syn.
evertere (
CodEp I 2,
p. 254,
a. 1471).
N.
refl.
GŁOG. Phys. fol. A 4a : his sibi ipsis non obuiant, ne mutuo se a-rent.
N.
locut.
α.
scabie confusionis :
JANKO p. 749 : seuissima gens omnes ecclesias ... violare non expauit, sacramenta Dominici Corporis ... deferendo; a-antur ergo confusionis scabie tempore eterno.
β.
tempus
spędzać czas;
i. q. terere, consumere
Tom. XIV p. 442 (a. 1532) : militando aetatem suam in ipsa militia in tantum a-verit.
*Dogiel I p. 33 (a. 1538) : inibi plerisque diebus a-tis.
3.
skarcić, ukarać;
castigare, punire
DŁUG. Hist. III p. 369 : regina ... superno verbere a-ta est.
Id. Op. p. 80 : rex percussus non doluit, et a-tus renuit accipere disciplinam(cf. Vlg. Jer. 5,3). Pass. odczuwać skruchę; conscientia conteri
NIC. BŁ. Serm. I p. 53 : humilitatem primo dicimus, quando aliquis pro abluendis peccatis incipit salubriter a-i.