- F.
- Th.
- Bl.
- S.
- Dc.
I.
propr.
A.
sensu strictiore
1.
rozwijać, rozkładać, rozpościerać; aliquid complicatum, applicatum, contractum pandere, extendere
(v.
gr.
alas, digitos, ramos, tentorium, velum, vestes, vexilla
sim.). In imagine
ingenium obsidionis
(
KADŁUB.
p. 143
)
vires (in arido
id.
p. 203
).
Occ.
α.
pontem
rzucić, przerzucić; flumini inicere, imponere
DŁUG. Hist. IV
p. 170 : pons navalis ... propter aquae excrescentiam nullatenus ... poterat e-ri.β. lineam nakreślić, poprowadzić; ducere COPERN. Rv
. p. 75 : hoc instrumento sic praeparato lineam meridianam e-re convenit in pavimento strato ad planiciem horizontis.
N. refl.
ad aliquid
zwrócić swoją uwagę ku czemuś;
i. q. se dirigere, convertere, animum intendere, attendere
KADŁUB.
p. 188 : ad exteriora sese e-at virtus Kasimiri.
Constr.
sq. dat. , in c. acc. vel
abl.
2.
praec.
milit.
t. t.
wojsko rozwinąć, ustawić w szyku bojowym; instruere
(aciem, ordines, exercitum, vires sim.). Additur tumultuarie
(opp. deliberate:
DŁUG. Hist. I
p. 499
)
in arto (
KADŁUB.
p. 138)
per gyrum
(
id.
p. 143
).
Constr. a. sq.
ad. b . sq.
circa :
KADŁUB. p. 122 : imperator ... circa urbem Glogov copias e-at.c. sq. contra : WAPOW. Chr.
p. 87 : tormenta bellica et bombardas contra arcem e-re.
3.
rozwiązać, rozpakować; solvere, expedire (sar
cinas).
B.
sensu latiore: pokazywać, ukazywać, wystawiać na widok, roztaczać; ostentare, anteoculos proponere, ostendere
SSrSil
XVII p. 42 (a. 1506) : hec platea ... altis utrinque tectis conspicua, que culminum frontes e-ant visendas.
II.
transl.
A.
1.
rozwiązać, rozwikłać, usunąć;
solvere, removere, tollere (necessitates, pericula).
2.
ocalić, zachować, wyzwolić, uwolnić; ex implicatione quadam liberare, expedire, eripere, per periculum salvum perducere
.
N. constr. sq. abl.(pro ab)
PAUL. CR.
p. 97, v. 530: quam Terram Sanctam ... contendunt foedis e-uisse viris.
N. re
fl.
wywikłać się, wyplątać z czegoś; se liberare, expedire.
Constr. sq. abl. ,
ab, de, ex, adv.
loci.
3.
wypełnić, wykonać, uskutecznić, doprowadzić do pożądanego końca; perficere, conficere, exsequi, explere, ad propositum finem perducere
(v.
gr. coeptum, negotium).
B.
1.
(słowami) wyrazić, opowiedzieć, opisać, wyłożyć,wymienić, przedstawić; verbis vel scriptis aliquid exponere, exprimere, indicare, narrare, deserpere, enumerare, manifestare.
Occ.
propriis (quibuscumque) nominibus
określić, nazwać; appellare, nominare
CodPom
p. 142 (a. 1186) : hec ... ad eundem locum pertinent, que hic propriis nominibus e-amus.LhnUrk II
p. 44 (a. 1419) : gravaminibus, quibuscunque nominibus e-ri valeant, non gravare.
Constr. : indicatur quid
a.
sq.
acc.
b . sq.
de. c . sq.
acc.
c.
inf.
d . sq.
enunt.
interrog. Indicatur cui
a . sq.
dat.
b . sq.
cum
(pro dat.)
DŁUG. Op.
p. 486 : populus ... cum pontifice suo proprio et patrio idiomate proprias nesciret ... nonnisi per interpretes e-re necessitates.Indicatur quo modo a. sq. abl. b. sq. in c. abl. c. sq. per supra 33. d. sq. adv. vellocut. adv. , v. gr. animo turbato ( Lites II p. 439, a. 1409) , commode atque ornate ( CALLIM. Rhet. p. 65) , gemitu tracto ( MPH I p. 316 Thietmar ), singulariter, per singula ( KodMp I p. 92, a. 1268 ; CorpJP III p. 592, a. 1520) ; sim.
2.
praec.
phil. (ei gram. ) wyjaśnić, rozwinąć, wytłumaczyć; res obscuras, dubias, intellectu difficiles illustrare, enodare, perspicuas et apertas reddere.
Constr. : indicatur quid
a . sq.
acc.
b.
sq.
enunt.
interrog.
Indicatur quo modo
a . sq.
cum :
Gramm.
p. 184 (saec. XV) : qui accusatiuus in resolucione solet e-ri cum gerundiuo verbo, dicendo: doceo te gramaticam, id est doceo te tradendo tibi grammaticam.b . sq. per : CALLIM. Rhet.
p. 65 : argumentationem quidam per inductionem, alii per raciocinationem e-vere.BYSTRZ. AnalPost
fol. l Ib : illius est diffinitio, cuius essentia per diffinitionem e-atur.Ita saepius. c . sq. secundum: MatFil
II p. 38 (a. 1413) : secundum quod ... alicuius perfectio cognoscitur, secundum hoc etiam e-atur.d. sq. adv. , v. gr. complete et clare ( BYSTRZ. ParvLog fol. R Ia) congrue ( MatFil IV p. 73 ) liquido et lucide ( StSyn III p. 27 ) sufficienter ( WROCŁ. EpitConcl fol. c IVb) .
C.
kończyć, zakończyć, doprowadzić do końca; terminare, finire, ad finem adducere; praec.
mediopass. fere i. q. kończyć się, upływać, mijać; exire, terminari, praeterire, elabi
KodPol I
p. 118
( a. 1286) : ab initio locacionis viginti annorum e-ita libertate.KsgHenr
p. 177 (a. 1280) : annis prius e-itis libertatis.Cf. Th. V 2,1737,81 sqq. et EXPLICIT. Huc pertinere videtur sensu intrans. AGZ XIV
p. 468 (a. 1456) : Olechno dixit: domine iudex, istius condempnacionis est annus ... et ultra, iam preteriit prescripcio terrestris, da michi hoc ad dom(inum) pallatinum, quia eo volo evadere ... procurator Thomkonis replicavit ... ita diu tibi e-vit, quia iura non fuerunt in terra, in qua bella intervenerunt.Cf. Th. V 2, 1738, 23 sqq.