Ogólne
Pełne hasło
Więcej

EDICTUM

Gramatyka
  • Formyedictum
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -i
  • Część mowyrzeczownik
  • Rodzajnijakimęski
Znaczenia
  • I. propr. propr. edykt, rozporządzenie, nakaz
    • α.
    • β. sensu stric tiore: wici
  • II. słowa, powiedzenie
    • 2. warunek, wyjątek
    • 3. iur.
      • a. orzeczenie, postanowienie (zwł. rozjemców)
      • b. + citationis (citatorium), iudicis pozew (zwł. pisemny)

Pełne hasło

EDICTUM, -i n.
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • Dc.
  • B.
  • A.
  • H.
  • N.
[generis m. infra 950, 26 sqq.]
I. propr. edykt, rozporządzenie, nakaz; mandatum, decretum, iussio.
N.
α. meton.
AUnii p. 4 (a. 1386) : promittimus fidei nostrae sub e-o et honoris ... agere dolo et fraude quibusvis proculmotis.
β. sensu stric tiore: wici; evocatio ad bellum
Tom. VI p. 121 (a. 1522) : tertio e-o regis, quod nos ... restes vocamus, omnes terre nostre ad arma consurrexerunt.
Iuncturae selectae
1. verbales a. edictum est, exit. b. edictum emittere, facere, proponere; item decernere ( DŁUG. Hist. III p. 95 ) , deponere ( Dogiel I p. 556, a. 1515) , edere ( Lites II p. 433, a. 1404) , ferre ( DŁUG. Hist. I p. 2 ) , instituere ( AGZ XV p. 263, a. 1489 et saepius) relaxare ( Dogiel I p. 556, a. 1515) , statuere ( KodWp II p. 179, a. 1299 et saepius) c. edicto inhibere; item prohibere ( *KodWp I p. 428, a. 1279) ; statuere ( KodMp III p. 216, a. 1368 et saepius).2. adi. , v. gr. comminatorium ( ArPrawn VII p. 125 ) , crudele ( MARTIN. OP. Chr. p. 176 ) , grave ( DŁUG. Hist. V p. 449 ) , perpetuum ( KodWp III p. 358, a. 1370) , poenale ( DŁUG. Op. p. 70 ; Tom. VII p. 405, a. 1525) ;, principale ( KADŁUB. p. 131 et saepius) publicum ( MARTIN. OP. Chr. p. 187 et saepius), regium ( KodWp II p. 390, a. 1372 et saepius).
Constr.
a. sq. gen. subi. b. sq. gen. obi.
DokKKr p. 32 (a. 1313) : mandamus, quatenus ... Henricum ... peremptorie monitionis e-o publice moneatis qUod ... abbatisse ... de prefatis septem marcis satisfaciat.
KodMp II p. 247 (a. 1320—1326) : militem ... excommunicatum ... nunccietis et eundem ... efficaciter et peremptorie moneatis, monicionis e-um in vestris ecclesijs publice proponendo.
c. sq. contra aliquem. d. sq. de aliqua re. e. sq. enunt. obi. c. ut (saepe).
N. sq.
quod :
JANKO p. 696 : emiserunt e-um, quod ipsi clero nullus cerevisiam adducere auderet.
Cf. Th. V 2,74,57. I. transl.
II. słowa, powiedzenie; dictum, verba
*PreussUB I 1, p. 17 (a. 1218) : elemosinam ... que iuxta sapientis e-um (Vlg. Eccli. 29, 16 sq. : super scutum potentis et super lanceam adversus inimicum pugnabit.).
DŁUG. Op. p. 217 : compos sui voti ... Kunegundis ... iuxta oraculi e-um effecta.
Locut.
ad edictum simplex na słowo, bez obowiązku składania przysięgi; sine iure iurando
StPPP II p. 384 (a. 1433) : quodcunque dampnum ... zupparius modernus ad simplicem (sic ) e-um prefati Iohannis ... est pati astrictus.
Cf. DICTUM
2. warunek, wyjątek; exceptio, condicio
PP II p. 10 (a. 1441) : talem eciam condicionem circa premissa adiecimus et e-um, quod inexactione premissorum proventuum ipsi Vincencio … nullatenus nocere ... volumus.
AGZ XII p. 292 (a. 1463) : nobili Phedor tercia pars cessit in Skowrodincze, hoc tamen e-o, quod Phedor debet ad residenciam habere per spatium unius anni in area in Byalobosznicza.
3. iur. t. t.
a. orzeczenie, postanowienie (zwł. rozjemców); decretum, sententia (praec. ab arbitris lata)
AGZ XIV p. 167 (a. 1445) : quis nollet sustinere e-um, alias «vyrzeczenya» dominorum iudicum.
PP III p. 211 (a. 1452) : Martinus ... dedit sexagenam suis adversariis ... secundum e-um.
AGZ XVIII p. 212 (a. 1480) : impensas ... ad bonorum hominum per ipsos collocatorum e-um solvere obligantur. Huc quoque spectare videtur
AGZ XIII p. 206 (a. 1446) : quocunque e-o alias «wyrzeczenym» sibi auxilium faceret, isto e-o debet perdere.
Ib. p. 224 (a. 1447) : non debet transponere alias «odlozycz» rege nec conventione nec bello aut quocunque e-o alias «wyrzeczenym».
b. citationis (citatorium), iudicis (et abs. ) pozew (zwł. pisemny); vocatio in ius (praec. litteris perscripta)
KodWp I p. 564 (a. 1264) : si Iudeus per e-um sui iudicis vocatur ad iudicium eqs. (cf. DyplŻyd p. 16, a. 1388).
DokKKr I p. 32 (a. 1313) : quem terminum eidem pro primo et secundo et tercio peremptorio cittacionis e-o peremptorium assignamus.
Ita passim.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)