- F.
- Th.
- Bl.
- S.
- B.
- L.
- A.
- H.
- N.
*CodVit p. 990 (a. 1409) : quousque ... rex ... inter eorum ambos e-re erit.3. pl. ind. perf. act. edicerunt:
KsgPrzem I p. 148 (a. 1426) : adiudicaverunt ... et ... edicerunt.inf. perf. act. pro inf. praes. act.
OrtWp p. 45 : ut possemus ei deificum ius edixisse.part. perf. edicatus:
*SamlUB p. 255 (a. 1344) : nisi universitas terre communiter fuerit edicata.]
I.
A.
wypowiadać, oświadczać, oznajmiać, opowiadać, mówić; declarare, enarrare, profiteri,
dicere.
Glossa
Pol.
AGZ XV p. 21 (a. 1457) : ministerialis ea, que in visione hac viderit ... debet e-re, alias «rozwyescz».
Constr.
a.
sq.
de. b.
sq.
acc.
c.
inf.
c.
sq.
enunt.
interrog.
d.
sq.
enunt.
obi.
c.
ut
vel
ne,
item
sq.
quod :
Tom. I p. 42 (a. 1509) : e-ant vojevode ([dat.)], quod ea ... contra jusjurandum ... contra honorem suum fecerit.e. sq. oratione recta. Occ.
1.
zeznać w sądzie;
coram iudice testari
KsgCzer p. 197 (a. 1418) : venientes ad iudicium ... e-erunt totaliter eandem porcionem non spectare ad predictos Sandoslaum et Falisslaum.
2.
part. perf.
wymieniony, rzeczony; dictus, nominatus
*KodWp III p. 397 (a. 1373) : excommunicationem per iam e-tos canones non subierunt.
KsgPrzem I p. 36 (a. 1413) : nullus amicorum e-ti Clos nichil possidebunt de super notatis.Ita saepius.
3.
locut.
a.
rotam
wygłaszać przysięgającemu tekst przysięgi do powtarzania; iuranti formulam iuris iurandi pronuntiare, ut repetat
StPPP VIII p. 20 (a. 1377) : rotam ex toto dixit, prout sibi ministerialis e-xit.
RotKość p. 582 (a. 1428) : iurare ... tenebuntur iuxta rotham ipsis per dominos e-tam.
b.
servitium alicui
(e Pol. ) wypowiedzieć służbę; servitorem (militem) dimittere
ArHist VIII p. 315 (a. 1499) : quod ... maiestas regia ... velit eisdem curiensibus defalcare servitium ea de causa, quod ego deberem ipsis e-re servitium ... ego eis non e-xi servitium.
Tom. IV p. 237 (a. 1517) : aliis vero stipendiariis ut servitium e-atur.
CorpJP II I p. 616 (a. 1521) : quicunque ... rebelles ... et inobedientes campiductori extiterint, illis omnibus campiductor valeat e-re servitium.
B.
zapowiadać, nakazywać, polecać, oficjalnie ogłaszać, podawać do publicznej wiadomości; iubere, constituere, decernere, praecipere, sollemniter declarare.
Glossa
Pol.
ZapSądWp p. 192 (a. 1404) : quidquid dominus rex cum dominis e-erit, wlgariter «wysrzecze» pro castro.
AGZ XIV p. 296 (a. 1450) : non est ... e-tum, alias «vyrzeczono».
Syn.
dictare (
ZapSądWp
p. 192,
a. 1404)
, firmare (
PP II
p. 158, a. 1453
, proclamare (
KodWp III
p. 176, a. 1360 et saepius)
, sententiare (
StPPP II
p. 909, a. 1497),
item
concludere, decernere, decidere, laudare, ordinare, pronuntiare, tractare (
Lites II
p. 443, a. 1409)
.
Praec.
iur.
1.
sententialiter, sententiando, pro sententia, inter partes
et saepissime
sententiam (inter aliquos)
orzekać sądownie, rozstrzygać sprawę, wydawać wyrok (zwł. rozjemczy); decernere, iudicare, sententiam ferre (praec. de arbitris)
KsgŁawKr p. 181 (a. 1392) : adiudicavimus et sententialiter e-ximus, quod ... Katherinam pretactas CXXII marcas ... fore iudicialiter consecutam.
ArPrawn X p. 40 (a. 1395) : datur terminus Jankoni ... ad e-ndum sentenciam inter ipsum et Sandkonem.Ita saepius.
2.
interrogationem, causam cum interrogatione
wyznaczyć termin postępowania dowodowego; terminum interrogationis (cf.
s.
v. ) constituere
AGZ XVI p. 311 (a. 1500) : capitaneus ... terminum certum ad e-ndam interrogacionem partibus non prefixerat.
StPPP II p. 940 (a. 1501) : quam causam ... capitaneus sibi ad interrogandum recepit; et eandem causam cum interrogatione et expeditione eius ad feriam quartam ... partibus e-ndam assignauit.Cf. etiam ib. infra bis.
3.
iudicium
sensu incerto
GLc p. 13 : e-tum judicium, bannum regium «przykazany sąd wyschschego prawa pod klanthwą królewską».
II.
refl.
(e
Pol. wyrzec się, zrzec się) iur.
1.
rezygnować, wyrzekać się jakiegoś prawa; renuntiare alicui iuri
PP III p. 45 (a. 1435) : Pustola et vxor ipsius debent sibi Petro dare pacem in perpetuum, ita quod predictus ... Pustola ex omnibus rebus se e-xit.
StPPP XI p. 697 (a. 1524) : sortem suam ... sorori sue ... resignavit et a prefata sorte sua se perpetuo e-xit, nichil ibidem iuris et propinquitatis pro se reservans.
Ib. p. 18 (a. 1535) : Nicolaus ... recognouit, quia accipit totalem solucionem ... a Petro Axlar; iam se e-xit Nicolaus, quod iam non habet nichil, tantum iste Axlar (cf. ib. supra p. 17).Inde multo saepius (o kobiecie zamężnej) zrzec się roszczeń do praw należnych jej w związku z dobrami ziemskimi rodziców; (de muliere nupta) iuribus ad parentum bona spectantibus vindicandis renuntiare
AGZ XII p. 350 (a. 1472) : Maruscha … recognovit, quia frater ... satisfecit ei pro dote de bonis paternalibus et iam se e-xit, alias «vyrzekla szya», de parte paterna.
Ib. XVIII p. 145 (a. 1477) : Heduigis circa receptionem pecuniarum ... debet se e-re de bonis paternalibus et maternalibiis.Ita passim.
Constr.
a.
sq.
dat.
personae
AGZ XVIII p. 462 (a. 1503) : Elizabeth debet se e-re ... fratribus suis ... quia sibi satisfecerunt de bonis paternis et maternis,b. sq. circa c. sq. de et saepius, d. sq. quia supra 27 et saepius. e. sq. inf. vel quod (ad sensum profitendi, cf. supra I A 1, quodammodo accedere videtur)
KsgŁawWar p. 72 (a. 1455) : Lucia ... in banito iudicio coram sedentibus e-xit se, alias «virzekla», porcionem recipere a patre suo et puerorum suorum... et pacem dare ... perpetue.
Ib. p. 98 (a. 1459) : Margaretha Pauli ... filia ... e-xit (ed. edidit) se, alias «wyrzekła se» dare ei pacem tam in magnis quam in paucis et post mortem meam.
StPPP XI p. 691 (a. 1470) : Helena ... recepit totalem solucionem pro patri monio et matrimonio suo ... et ... coram dicto sculteto et scabinis resignavit et e-xit, alias «wyrzekla», quod nichil omnino ibi habet.
2.
singulare
se de causa
oświadczyć, że się nie prowadzi danej sprawy; causam sibi commissam esse negare
StPPP IX p. 155 (a. 1495) : ipse procurator ... publice se e-xit de ista causa.