Ogólne
Pełne hasło
Więcej

DOMINICELLA

Gramatyka
  • Formydominicella, domicella
  • Etymologiadominicus
  • Odmiana -ae
  • Część mowyrzeczownik
  • Rodzajżeński
Znaczenia
  • I. kobieta niezamężna (najczęściej młoda), panna, dziewczyna (zwł. z pańskiego lub szlacheckiego rodu)
    • α. królewna
    • β. panna dworska, dwórka
    • γ. panna zakonna,zakonnica (zwł. należąca do klasztoru klarysek)
    • a.
    • b.
  • II. sensu latiore: pani

Pełne hasło

DOMINICELLA s. DOMICELLA, -ae f. (dominicus)
  • Dc.
  • B.
  • L.
  • H.
  • N.
[dat. pl. dominicellabus cf. infra 833, 33 et
StPPP VIII p. 105 (a. 1384) : quod citauit penes uxorem et dominicellabus.
RachJag p. 18 (a. 1389) : pro XXX ouis ad balneum (ed. balnem) dominicellabus.
Ita passim cf. ib. p. 102 (a. 1389) ; ib. p. 149 (a. 1390) ; ib. p. 52 (a. 1393) ; ib. p. 205 (a. 1394) ; PrPol p. 98 (a. 1399) ;; RachJag p. 291 (a. 1404) ; StPPP II p. 401 (a. 1434) .]
I. kobieta niezamężna (najczęściej młoda), panna, dziewczyna (zwł. z pańskiego lub szlacheckiego rodu); puella iuvenis, innupta,virgo (praec. nobili genere nata)
NIC. POL. p. 146, 15 : labia linita ex eo sanguine serpentis d-e rubicunda facit valde.
KodPol III p. 293 (a. 1365) : nobiles d-e, filie Gneuomiri ... ad nostram ... presenciam venientes ... totam partem ... hereditatis ... vendiderunt.
ArHist XII p. 338 (saec. XIV ex.ex) : ut d-am ... pocius monasterio ... deputetis.
Ita vulgo usque ad saec. XVI. Additur nobilis ac virtuosa ( RotPyzdr p. 221, a. 1415).
Syn.
virgo ( StPPP II p. 401, a. 1434 ; AGZ XVII p. 312, a. 1495).
N. figuram virginis in insignibus nobilium
ArPrawn VIII p. 133 (a. 1416) : qui in clipeo gerunt vrsum et d-am in vrso.
StPPP II p. 208 (a. 1416) : duos fratres ... clenodiales de clenodio d-e ad medium incise extendentis manum dextram supra.
Occ.
α. królewna; filia regis
RFil XVI p. 349 (a. 1428) : d-e «crolewycze».
β. panna dworska, dwórka; quae in reginae aula versatur reginamque comitatur
RachJag p. 102 (a. 1389) : pro piscibus d-bus III gr.
Ib. p. 52 (a. 1393) : ad cellarium dne regine X lumina, ducisse XII lumina, d-bus XX lumina, magistro curie dne regine XXX lumina.
Ib. p. 194 (a. 1394) : duabus d-is regine Czochne et Galldze ex relacione regia et mandato XII mare.
γ. panna zakonna,zakonnica (zwł. należąca do klasztoru klarysek); sanctimonalis (praec. ordinis s. Clarae)
KodWp I p. 465 (a. 1280) : per venerabilem dominam Claram abbatissam et Annam d-am de Ovensko.
KodMp I p. 294 (a. 1357) : nos d-a Praxa abbatissa cenobij Cracoviensis ordinis sancte Clare... cum assensu et consilio sororum nostri conuentus ... vendidimus villas nostras.
CodSil II p. 157 (a. 1358) : d-bus Elizabeth et Agnes nobiscum in dicto nostro claustro degentibus.
Additur
religiosa ( DokMp I p. 252, a. 1391 et saepius).
Constr.
a. sq. gen.
PrzywKr p. 12 (a. 1382) : Santka subpriorissa totusque conventus d-arum monasterii Swerzincie.
b. sq. de
II. sensu latiore: pani; domina
KsgŁawKr p. 68 (a. 1371) : Nicolaus filius d-e Nele.
ArPrawn X p. 331 (a. 1411) : Gerlach kmeto ... disposuit terminum per infirmitatem ex parte Elizabeth et Margarethe scultetisses ... eedem d-e debent eandem infirmitatem docere.
Ita saepius. Glossa Pol.
GŁOG. Alex. I fol. B VIIb : domina et d-a «pani».
N. constr. sq.
de :
ArPrawn VIII p. 76 (a. 1398) : Woytek de Jedcza contumax contra d-am de Grabców.
ZabDziej II p. 562 (a. 1489) : gsa d-a Katherina Buczaczska de Murzylow.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)