Ogólne
Pełne hasło
Więcej

DESPONSO

Gramatyka
  • Formydesponso, desponsso, disponso
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -are, -avi, -atum
Znaczenia
  • I. poślubić (ożenić się lub wyjść za mąż)
  • II.
    • 1. wydać za mąż
    • 2. swatać
    • 3. zaręczać (dziewczynę)
    • 4. eccl.dawać ślub
    • 5. wywianować (córkę)

Pełne hasło

DESPONSO s. DESPONSSO s. DISPONSO, -are, -avi, -atum
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • Dc.
  • N.
I. poślubić (ożenić się lub wyjść za mąż); matrimonium contrahere,viro nubere, uxorem ducere.
Syn.
ad nuptias convolare ( StPPP VI p. 269, a. 1524) .
N. glossam Pol.
RFil XXIV p. 361 (saec. XV med.) : et d-vit «a hoblubyl yest».
Ib. p. 70 (saec. XV in.) : d-ta «slubona».
Additur
in coniugem( AKapSąd II p. 451, a. 1477) , in uxorem ( ZabDziej III p. 445, a. 1497), etiam in fidem ( AH X p. 225, saec. XV).
Item
anulo ( MARTIN. OP. Marg. fol. a 7b ; DŁUG. Hist. IV p. 526 ) ;.
Constr. sq. dat. Occ. refl.
WilkPozn p. 4 (a. 1462) : quecunque virgo d-verit se absque suorum seniorum ... consilio ... eidem ... pars hereditaria est deneganda.
II.
1. wydać za mąż; in matrimonium collocare, connubio alicui iungere
Lites II p. 368 (a. 1343) : filiam ... duci prefato matrimonialiter more regio d-re.
TPaw VII p. 137 (a. 1419) : fratres submiserunt se cuilibet sororum suarum, quas nondum (ed. nodum) maritis d-uerunt ... decem marcas persoluere ... tamdiu quousque maritis d-buntur.
Syn.
consociare ( DŁUG. Hist. I p. 170 ) , copulare ( KodPol IV p. 156, a. 1472) , maritare ( ArPrawn II p. 530, a. 1441) , nuptui tradere ( CodEp III p. 581, a. 1454).
Additur
matrimonialiter ( Lites II p. 368, a. 1343 ; StPPP VI p. 178, a. 1521) , post virum ( PP III p. 71, a. 1439) .
2. swatać; nuptias conciliare
AKapSąd II p. 213 (a. 1458) : laboriosus Iohannes ... d-vit eos tanquam procus.
AGZ XV p. 286 (a. 1491) : Sigismundus dux ... d-vit eam filio suo ... alias «swathal».
3. zaręczać (dziewczynę); filiam spondere
KodKrak p. 24 (a. 1336) : virginem uel viduam d-re uel eciam copulare intendens nullum conuiuium uel eciam prelibacionem ... faciat.
MPH VI p. 659 (a. 1386) : licet ... Hedvigis ... fuisset Wylhelmo ... per parentes d-ta, tamen ... existens in annis maturitatis ... sponsalia ... irritavit.
Cf. Th. V 1, 751, 27 sqq.
Item refl.
ArHist V p. 129 (a. 1455) : Margaretha ... cum altero... Petro ... se d-at (cf. contextum ).
Eodem sensu pass. (de viro):
ib. supra cum ea existens d-tus ... differebat cum ea ... in facie Ecclesie copulari.
4. dawać ślub; sollemni benedictione eccl. aliquos coniugio iungere
DŁUG. Hist. V p. 25 : Kazimirus ... dux ... Hedvigim in consortem acceperat, Iohanne ... episcopo illos d-nte.
5. (sq. de) wywianować (córkę); dotare, dotem dare
KsgZPozn p. 66 (a. 1400) : de qua eciam villa ipsa Vichna est d-ta.
KsgMaz III p. 70(a. 1434) : solus Andreas ... filias suas debet d-re de suis bonis propriis.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)