Ogólne
Pełne hasło
Więcej

DEPERDO

Gramatyka
  • Formydeperdo
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -ere, -idi, -itum
Znaczenia
  • I.
    • A. stracić, utracić
      • 1. utracić prawo do czegoś
      • 2. + causam przegrać proces
    • B. ginąć
  • II. zgubić, zniszczyć
    • a. + filium (puerum) poronić
    • b. + arborem ściąć, usunąć
    • c. pozbawić

Pełne hasło

DEPERDO, -ere, -idi, -itum
  • F.
  • Th.
  • S.
[3. sg. con. perf. act. deperderit ?
StPPP I p. 23 (saec. XIV med.) : pro aliquo pecude, quod ipsum deperderit.
pass. pro act. :
ib.IX p. 53 (a. 1457) : istam pecuniam est deperditus (i. perdidit).
KsgŁawWar p. 99 (a. 1459) : lucrari causam et d-i.
Ib. p. 109 (a. 1460) : tam lucrari causam quam et d-i.]
I.
A. stracić, utracić; amittere, perdere. Occ. tyle co: pozwolić przepaść, ukraść; i. q. disperdere, furari
AKapSąd III p. 358 (a. 1471) : quandam ymaginem a monstrantia d-idit.
Constr.
a. sq. dat. , cf. infra 22 et
APozn I p. 36 (a. 1437) : quod census hospitali non d-untur.
Ita saepius. b. sq. abl. (causae). c. sq. ex. d. sq. in c. abl.
StPPP VIII p. 288 (a. 1388) : si quid in eadem hereditate sibi d-etur ... tantum debet sibi adimplere.
Ib. II p. 555 (a. 1446) : d-idisti in pecunijs et argento ( ib. in auro).
e. sq. per :
Lites I p. 37 (a. 1321) : rescriptum d-tum per abusum.
Praec. iur. t. t.
1. utracić prawo do czegoś; ius suum ad aliquid amittere
StPPP I p. 13 (saec. XIV med.) : vim faciens vulnera sua (i. multam pro vulneribus sibi illatis ), si quae contigerint, omnino d-et.
KsgŁawWar p. 101 (a. 1460) : potest lucrare istas pecunias et eciam d-re.
N.
labores i. q. wynagrodzenie za pracę; mercedem laboris
CracArt I p. 27 (a. 1397) : omnes sui labores debent esse d-ti integraliter et ex toto.
AKapSąd III p. 368 (a. 1472) : deflere labores circa ipsum habitos, quasi d-tos.
Pass. przepaść; perditum ire
ArPrawn VIII p. 78 (a. 1398) : habet ... soluere VII 1/2 scotos ad terminos proximos, si non solueret, debet adducere duos boues ... ad terminos in eisdem VII 1/2 scotis et debent d-i.
PP III p. 8 (a. 1428) : quod si non exsolueret eandem pecuniam, extunc domus eiusdem Mathie est d-ta totaliter (cf. ib. p. 16, a.
1429 : extunc ortus predictus d-etur).
Ita saepe in Masovia.
N. sq.
ad :
RHist LXIX p. 75 (a. 1435) : quae villae de facto fuerunt d-tae ad eundem palatinum.
KsgŁawWar p. 103 (a. 1460) : tota substancia ... Symonis debet d-i ad Blasium.
Ib. p. 125 (a. 1464) : si ... non solverit, extunc «zadavek» (i. pecunia in antecessum data ) d-tus est ad predictum Petrum.
2. causam et abs. : przegrać proces; causa cadere
PP III p. 94 (a. 1441) : quod si aliquis ipsorum non conpararet termino ... iste d-ret suam causam.
AGZ XII p. 78 (a. 1440) : ob quam nonparenciam Stanislaus d-idit et Iwan est lucratus.
Ita saepius (cf. et 13).
B. abs. ginąć; perire
AGZ II p. 86 (a. 1431) : acta presentis temporis de facili solent d-re, nisi scripture presidio roborata fuerint.
II. zgubić, zniszczyć; pessum dare, delere
KodPol III p. 385 (a. 1424) : que in humanis gestis fiunt in tempore, ea simul labente tempore d-untur.
IO. VISL. p. 188, v. 96 : ducem bello d-re gestit.
Occ.
a. filium (puerum) poronić; aboriri, abortionem facere
AGZ XIII p. 186 (a. 1445) : Hedvigim traxisti penes equm et ipsam percusisti ... et ista traccione et percussione ipsa d-idit filium.
AKapSąd II p. 570 (a. 1454) : tres pueros circa maritatas procreavit et quartum d-i iussit.
b. arborem ściąć, usunąć; excidere, tollere
KodTyn p. 329 (a. 1451) : quod quercum et tiliam d-isset et d-ns quercum et tiliam iniecit se in silvas ... abbatis.
c. pozbawić; privare
KsgCzer p. 195 (a. 1418) : volens me dampnare sive d-re hereditatem michi.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)