Ogólne
Pełne hasło
Więcej

DEPEREO

Gramatyka
  • Formydepereo
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -ire, -ii, -iturus
Znaczenia
  • I. intrans.
    • 1. de animantibus: ginąć
    • 2. de rebus: ponosić uszczerbek, ubywać, przepadać
  • II. trans. usuwać, gubić

Pełne hasło

DEPEREO, -ire, -ii, -iturus
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • A.
[3. pl. ind. praes. act. deperiunt:
KsgHenr p. 50 (a. 1240) : acta mortalium ... deperiunt.
3. sg. ind. impf. act. deperiebat:
DŁUG. Hist. IV p. 539 : amore deperiebat.
Cf. Th. V 7, 571, 20. 3. sg. ind. fut. act. deperiet cf. infra 325,13 et
*Pomm Urk I p. 7 (a. 1301) : memoria eorum non minorabitur neque deperiet.
Cf. KsgŁawKr p. 309 (a. 1396), Tom. VI p. 149 (a. 1522) , Th. V 1, 571, 20 sq. 3. sg. con. praes, act. deperiat:
PommUrk III p. 419 (a. 1300) : ne gestarum rerum memoria deperiat.
Pass. sensu act.
KodMaz(L) p. 6 (a. 1232) : homines ... non teneantur soluere siluestrem falconem, si deperitur.
KodMp IV p. 110 (a. 1407) : illi ius destrui videntur et deperi (nisi leg. deperire, re syllaba compendio scripta omissa]).
DokPaul p. 158 (a. 1423) : ne ... iusticia valeat deperiri.
CodSil II p. 100 (a. 1463) : rerum gesta ... ne ... oblivioni tradentur et inposterum deperirentur.]
I. intrans.
1. de animantibus: ginąć; perire. Occ. amore alicuius ( DŁUG. Hist. IV p. 539 ).
2. de rebus: ponosić uszczerbek, ubywać, przepadać; deminui, detrimentum capere, pessum ire.
Dicitur de concr. v. gr. de
decima ( CodSil(M) I p. 255, a. 1203) , opere sumptuoso ( KodKKr I p. 98, a. 1273) , rebus ecclesiasticis ( KodWp II p. 148, a. 1298), item de abstr. de arte mundiali ( CantMAe I p. 49, v. 4 b, saec. XIV) , actis (gestis) mortalium ( KodWp I p. 553, a. 1232 et passim in arengis diplomatum), fructibus concordiae ( KodPol III p. 63, a. 1254) , rerum gestarum memoria (syn. evanescere : PommUrk III p. 419, a. 1300 ; minorari *ib. IV p. 7, a. 1301) , iure ( Ztschr. LXV p. 291, a. 1331 et saepius ;syn. contemni : KodKrak p. 105, a. 1393 ; destrui: KodMp IV p. 110, a. 1407). Occ. de munere: zostać zniesionym; tolli
DŁUG. LibBen I p. 606 : non tamen secundus vicarius ... d-bit, sed illum patronus ... praesentabit.
Additur
in aliquo ( DokKujMaz p. 180, a. 1244 : ne ... ius vestrum in aliquo valeat d-re).
N. locut. impers.
alicui (rei) deperit (in aliqua re) ponosić uszczerbek; detrimentum pati
PreussUB I 1, p. 57 (a. 1230) : per que ... nostre donationi ... in nullo aut derogari queat aut d-re.
*SchlUrk p. 379 (a. 1270) : ipsi emptori nichil ex hoc d-et in rebus suis.
Ita passim saec. XIII—XV.
II. trans. usuwać, gubić; tollere, perdere
KodMp IV p. 178 (a. 1420) : terminos et causam ... domina per ... concordiam suffocat, annulat, mortificat ac d-it.
DANT. in Tom. IX p. 148 (a. 1527) : video ... quod me Deus ... non vult habere in ecclesiasticis ... quod jam in dies me d-it.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)