Ogólne
Pełne hasło
Więcej

DEHONESTO

Gramatyka
  • Formydehonesto
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -are, -avi, -atum
Znaczenia
  • I.
    • A.
      • 1. pozbawić czci, znieważyć, zhańbić (słowem lub czynem)
      • 2. oczerniać (słownie)
    • B. + mulierem de floreuwieść,zgwałcić
  • II. oszpecić

Pełne hasło

DEHONESTO, -are, -avi, -atum
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • Dc.
  • A.
  • N.
I.
A.
1. pozbawić czci, znieważyć, zhańbić (słowem lub czynem); dedecorare, infamare, ignominia afficere. Praeterquam de hominibus dicitur de ludo (aleae: KomKadł p. 440 ; ; taxillorum: ArPrawn IV p. 687, saec. XV med.med) , item potationibus ( Tom. VI p. 270, a. 1523) .
2. oczerniać (słownie); criminari
TArch p. 29 (a. 1409) : quia me d-as, ut memoriale reciperem, ego vero paratus sum per corulum ad dominos, quia nullum memoriale recepi.
CodVit p. 728 (a. 1426) : doctorem ... misit ... in Prussiam cum sua littera credenciali rex Wladislaus ... magnum ducem ibidem d-ndo et illibertando.
Ita saepius saec. XV. Syn. et iuxta posita ad 1—2: deformare ( KomKadł p. 440 ) , deturpare (per verba: AKapSąd II p. 717, a. 1505) , diffamare ( ArPrawn VIII p. 119, a. 1412 ; AKapSąd II p. 104, a. 1437 ; item infamare: CodEp I 1, p. 94, a. 1438) , inculpare ( APozn I p. 93, a. 1443) , laedere ( KodWp I p. 190, a. fere 1240 ; cf. DŁUG. Hist. II p. 262 ) , verecundare ( PrPol p. 67, a. 1405) , vituperare ( TArch p. 54, a. 1409) .
N. glossam Pol.
ZapSądWp p. 65 (a. 1401) : Michael ... ipsum tempore nocturno inuasit ... mettercius et in isto ipsum d-uit wlgariter «obneschyl» (ed. obuesczyl).
Cf. ib. p. 331 (a. 1407) et p. 376 (a. 1409).
Additur abl.
ineffabili ignominia ( KodMp II p. 215, a. 1309) , iniurioso opere ( DŁUG. Hist. I p. 310 ) , detestabili facto ( KodWp I p. 190, a. fere 1240 ; cf. DŁUG. Hist. II p. 262 ) , verbis ( StPPP VIII p. 443, a. 1398 et saepius;item per verba, cf. ).
Constr.
a. sq. in c. abl.
TArch p. 54 (a. 1409) : vituperat me et d-at in hoc, quod me asserit et dicit esse hominem destructum.
Cf. Th. V 1, 391, 26. Occ. sq. dat.
AGZ XIX p. 20 (a. 1469) : ipsum ... detentum ducebant, improperando sibi verbis vituperosis, d-ndo honori suo.
b. sq. enunt. obi. ,cf.
B. mulierem uwieść,zgwałcić; corrumpere, stuprare
MPH VI p. 292 (saec. XIII in.in) : mares occidebantur, mulieres et virgines d-bantur.
Lites I p. 310 (a. 1339) : mulieres et virgines stuprate et d-te per dictos Cruciferos.
Ita vulgo saec. XIV—XV. Additur de flore :
KsgGrWp II p. 338 (a. 1400) : dominam ... d-re de flore violenter fecerunt.
Syn.
deflorare ( AKapSąd II p. 113, a. 1439) , stuprare (cf. ), violentiam et dehonestationem facere ( StPPP II p. 243, a. 1413) .
II. oszpecić; deformare,turpare
NIC. BŁ. Serm. II p. 142 : ira destruit ... honestatem corporalis dispositionis, quantumcunque persona sit pulchra, subuertit oculos ... lingua cespitatur et totus homo d-atur.
AKapSąd III p. 180 (a. 1514) : volo eam d-re, naso et labiis privare.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)