Ogólne
Pełne hasło
Więcej

DECOQUO

Gramatyka
  • Formydecoquo
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -ere, -xi, -ctum
Znaczenia
  • I. propr.
    • 1. + aquam caules carnem herbas cibos) gotować, przyrządzać przez gotowanie
    • 2. piec, wypiekać
    • 3. + cervisiam, salem warzyć
    • 4. + a. salem nitri b. lateres COQUO prażyć, wypalać
    • 5. trawić
    • 6. part. perf. zepsuty, sfermentowany (o winie)
  • II. transl.
    • 1. + zastanawiać się nad czymś, przemyśliwać, rozważać Part. perf. dojrzały, przemyślany
    • 2. marnować, trwonić, tracić (pieniądze)
    • 3. nękać, męczyć, niepokoić

Pełne hasło

DECOQUO, -ere, -xi, -ctum
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • L.
  • A.
I. propr.
1. gotować, przyrządzać przez gotowanie; coquere, coquendo parare, v. gr. aquam ( VHedv p. 527 et saepius), caules ( AKapSąd II p. 570, a.1454 ), carnem ( ib. III p. 377, a. 1498) , herbas (ad medicinam conficiendam ArHist V p. 246, a. 1332). Occ. abs. sensu praegnanti (sc. cibos)
KsgKaz p. 369 (a. 1397) : famulo ... VI grossos, qui d-it leprosis.
2. piec, wypiekać; assare, coquere (panem)
NIC. POL. p. 140 : corda ranarum ... d-e in munda fornace.
PEREGR. fol. i Ia : commixta est farina ... et per ignem d-ta et in panem solidata.
Ita saepius saec. XIV—XV.
3. cervisiam, salem warzyć; per cocturam obtinere
DokMp I p. 18 (a. 1286) : sartago ad d-ndum salem.
KodPol II p. 737 (a. 1363) : nemo alter (ed. aliter) praeter eum coervisiam ... propinalem d-at.
DŁUG. Hist. I p. 9 : sales in illa regione magis extrahant, quam d-ant.
Cf. COQUO
4. prażyć, wypalać; torrere a. salem nitri ( Tom. III p. 127, a. 1514) . b. lateres ( PommUrk V p. 125, a. 1313 ; item ollas: StPPP XII p. 548, a. 1530). Cf. COQUO supra II 1327,42 sqq. In imagine
MARTIN. OP. Marg. fol. g 5a : igne contritionis d-untur et purificantur penitentes.
NIC. BŁ. Serm. I p. 378 : probati fideles in camino tribulationum d-ti (alluditur ad Vlg. Sap. 3,6 ).
Cf. Th. V 1, 204,2 sqq.
5. trawić; concoquere (stomacho).
6. part. perf. zepsuty, sfermentowany (o winie); corruptus (de vino)
CodEp III p. 121 (a. 1464) : vinum ... malum d-tum potens et calidum.
Cf. COQUO supra II 1327,37 sqq.
II. transl.
1. zastanawiać się nad czymś, przemyśliwać, rozważać; examinere, deliberare, perquirere
ChrPP p. 575 : quid illis Silesiae ducibus pro evitando iugo ... facere expediat, crebris tractatibus d-itur (cf. DŁUG. Hist. III p. 119)
.
DŁUG. Hist. I p. 296 : qualiter Petrum regem... occiderent ... Hungari per tractatus varios d-bant.
Ib. II p. 94 : quid facto opus sit, clandestinis d-unt digeruntque consiliis.
Part. perf. dojrzały, przemyślany; maturus (de consilio)
PommUrk II p. 47 (a. 1257) : de prudentum consilio et multa maturitate d-to.
Cf. Th. V 1, 204,80 sq.
Inde ap.
DŁUG. przygotowywać, knuć; parare, machinari
Hist. I p. 494 : Prutheni ... contra Polonorum regionem d-unt v. l. constituunt et assumunt bellum.
Ib. IV p. 6 : Hungariae rex ... cum magistro Cruciferorum ... secretas practicas d-bat.
Ib. V p. 651 : clandestinum foedus, dudum ... per internuntios d-tum ... conclusione finali consummat.
Additur
in (i. e. contra) aliquem
ib. p. 558 : archiepiscopus ... Strigoniensis ... omnium ... quae in Mathiam regem d-bantur ... erat princeps.
Simili sensu sq. super c. abl.
MIECH. Chr. p. 273 : intulit ... rex Wladislaus ... duci ... Oppoliensi bellum, super quo integro anno d-bat.
2. marnować, trwonić, tracić (pieniądze); dissipare, perdere (pecuniam), saec. XV—XVI.
3. ap. DŁUG. nękać, męczyć, niepokoić; vexare, torquere, affligere
Op. p. 1 : subierat ... animum ... idque ... pene assidua meditatione pectus d-bat... ut eqs.
Ib. p. 23 : humani generis hostis ... cruciatu ingenti d-tus est, quod eqs.
Item
persecutionibus ( ib. p. 59 ), gravi poenitudinis aculeo ( ib. p. 80 ).
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)