Ogólne
Pełne hasło
Więcej

DEALBATIO

Gramatyka
  • Formydealbatio, dealbacio
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -onis
  • Część mowyrzeczownik
  • Rodzajżeński
Znaczenia
  • I. bielenie
    • 1. + murorum sim.:malowanie na biało, tynkowanie
    • 2. + linteorum sim.:bielenie płótna, blichowanie
    • 3. + nummorum prażenie monet srebrnych w roztworze soli i kamienia winnego celem nadania im połysku (dla odróżnienia od monet fałszywych)
    • 4. + vasorum sim.: powlekanie cyną, pobielanie (naczyń)
  • II. biel, jasność

Pełne hasło

DEALBATIO s. DEALBACIO, -onis f.
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • Dc.
  • B.
  • L.
I. bielenie; actus dealbandi
1. murorum sim.:malowanie na biało, tynkowanie; actus calce linendi, trullissatio
AKapSąd I p. 359 (a. 1437) : cum ... murario ... concordiam fecimus super labore ... capellarum ... necnon super d-e seu «tinkowanye» alias «pobyelacz».
Ib. II p. 744 (a. 1510) : prefate ecclesie ... decoracionem cum tenui cemento et ... d-em.
RachWaw p. 97 (a. 1529) : a d-e stubae ... alias «tinkovanya».
Ita saepius. Cf. Th. VI, 80,54.
2. linteorum sim.:bielenie płótna, blichowanie; actus lintea apricatione et aqua superfusa candida reddendi
BreslUB p. 192 (a. 1359) : pannorum lineorum d-em, que wlgariter «bleicha» nuncupatur.
MatArch p. 28 (a. 1419) : d-em tele eidem advocato ... appropriamus.
Ita saepius (intelligitur vectigalis genus, cf. DEALBATORIUS).
3. nummorum prażenie monet srebrnych w roztworze soli i kamienia winnego celem nadania im połysku (dla odróżnienia od monet fałszywych); actus nummos argenteos in sale dissoluto vinique faeci induratae commixto candefaciendi ac nitidos reddendi (ut a falsis discernantur)
CracArt I p. 306 (a. 1489) : denarii debent dealbari ... et pro tali d-e requiruntur thartarus et sal ... quia si bene dealbabitur, extunc falsa moneta... melius cognoscetur.
CorpJP III p. 63 (a. 1507) : quantum in cussorio monetarum, quantum denique in ... piatarum monetarum d-e perierit etc. (cf. ib. IV p. 269, a. 1526).
Ad rem cf. Kiersnowski, Wstęp do numizmatyki p. 163 sq.
Item de argento in universum
CracArt I p. 25 (a. 1396) : de quibus denariis 42 grossi in numero debent valere 1 marcam ponderis Cracoviensis de argento sine d-e.
4. vasorum sim.: powlekanie cyną, pobielanie (naczyń); actus vasa sim. stanno obducendi
RachWaw p. 295 (a. 1542) : a d-e amphorae ... magnae ad excoquendas carnes.
RegPerc p. 88 (a. 1576) : a d-e ahenarum.
II. biel, jasność; albedo, candor
VHedv p. 580 : pedes ... ipsius ... uti lac nitidi cernebantur, significans cunctis d-e forinseca, quod ... iam esset ad statum innocencie reformata.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)