Ogólne
Pełne hasło
Więcej

DEALBO

Gramatyka
  • Formydealbo
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -are, -avi, -atum
Znaczenia
  • I. propr.
    • 1. bielić
      • a. + parietem (creta, caemento, calce, argilla) malować na biało, tynkować, wylepiać
      • b. + telam sim.: blichować
      • c. prażyć monety w roztworze soli i kamienia winnego celem nadania im połysku (dla odróżnienia od monet fałszywych)
      • d. powlekać cyną (naczynia)
    • 2. szmelcować
  • II. transl. transl. wybielić, uczynić czystym

Pełne hasło

DEALBO, -are, -avi, -atum
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • Dc.
  • L.
  • N.
I. propr.
1. bielić; albare, album reddere. Praec.
a. parietem sim. (creta, caemento, calce, item argilla) malować na biało, tynkować, wylepiać; calce linire, albo colore distinguere, trullissare.
N. glossas Pol.
APozn I p. 369 (a. 1464) : murum ... d-re cum cretha alias «tyncowacz». [(cf.] CracArt II p. 384, a. 1540).
Podol. p. 12 (a. 1494) : stubella ... alba ... intus argilla d-ta, alias «lepyona».
RachWaw p. 125 (a. 1529) : creta ad d-ndum rosas alias «cretowacz».
Syn.
ornare ( AKapSąd I p. 567, a. 1500).
b. telam sim.: blichować; apricatione et aqua superfusa candidam reddere
PP II p. 84 (a. 1450) : in ... dealbatorio ... telam confectam ... d-re.
DŁUG. LibBen I p. 580 : item habet ... cantoria ... hortum latum, in quo tela linea d-atur ... qui «blech» appellatur.
Ita saepius.
c. prażyć monety w roztworze soli i kamienia winnego celem nadania im połysku (dla odróżnienia od monet fałszywych); nummos in sale dissoluto vinique faeci induratae commixto coquere ac nitidos reddere (ut a falsis discernantur)
CracArt I p. 306 (a. 1489) : denarii debent d-ri ... et pro tali dealbacione requiruntur thartarus et sal et alia ... pertinencia ... quia si bene d-bitur, extunc falsa moneta, que nunquam bene d-ri potest, melius cognoscetur.
Cf. DEALBATIO I 3
d. powlekać cyną (naczynia); (vasa) stanno obducere
PomnLw II p. 40 (a. 1407) : pro stanno pro caldaribus d-ndis.
2. szmelcować; vitro metallico obducere, nitidum reddere
RachJag p. 218 (a. 1395) : pro ... flasculis ferreis d-tis.
CracArt II p. 431 (a. 1544) : streparum d-tarum alias «koszaczkye» par I.
II. transl. wybielić, uczynić czystym; mundare
BRUNO Qfr p. 399 : meditatio ... et pura confessio ... super nivem animam d-verunt (e Vlg. Ps. 50,9 ).
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)