- F.
- Th.
- Bl.
- S.
- Dc.
- B.
- BJ.
- A.
- N.
[
inf.
custodiere
infra 1549,14. 3.
sg.
con.
perf.
act.
custoderit :
RFil XXIV
p. 340
(a. 1440)
:
qui nisi custoderit civitatem.
]
I.
propr.
1.
strzec, pilnować (czegoś), trzymać (coś) pod strażą; aliquid in custodia tenere, vigilanter tueri.
Additur
caute (
AKapSąd II
p. 288,
a. 1482)
, diligenter et fideliter (
Lites I
p. 403,
a. 1339)
, rite (
PAUL. CR.
p. 51, v. 293
).
N.
α.
vigilias noctis in curiis
i. q. curias nocte:
ArHist X p. 363 (a. 1547) : cmetones ... compelluntur vigilias noctis in curiis c-re ( ib. infra cmethones ... curias singulis noctibus c-ent).
β.
de oneribus quibusdam iuris ducalis
castores, falconem (pullos eius
vel
Pol.
«sokół»)
strzec bobrów będących własnością księcia, pilnować gniazd sokolich, aby nie uleciały z nich młode; castores, qui ducis erant, observare, falconum nidos tueri, ne pulli avolent
KodMaz(K) p. 302 (a. 1230) : non teneantur soluere siluestrem falconem, si deperit ... sed iam inuentum nidificantem adiuuent uici nos c-re pullos eius.
DokKujMaz p. 297 (a. 1257) : de castoribus, qui c-bantur et venabantur in villa.
Item
KodPol I
p. 68 (a. 1253)
;
RHist XX
p. 89 (a. 1257)
;
KodMp I
p. 79 (a. 1263)
:
SchlUrk
p. 340 (a. 1259).
Cf.
CUSTODIA
I A 1.
Constr.
a.
abs.
(vulgo).
b.
sq.
ab. c.
sq.
pro:
ArPrawn I p. 482 (a. 1564) : castris ... pro ecclesia c-ndis.
2.
pilnować, strzec, uważać, doglądać;
curare, providere, tueri (cf.
Th. IV 1563,70 sqq.
et 1569,52 sqq.)
KodWp III p. 606 (a. 1388) : aggerem vero propriis sumptibus ... Petrus c-et reformando.
ArHist VIII p. 358 (a. 1499) : magnificencie vestre do scire, quod magnificentia vestra dignetur se c-iere, ne pertransirent Tartari recte ad Sokal ad magnificenciam vestram.
StPPP VI p. 226 (a. 1523) : procurator ... debuit suam causam et negotium c-re et si quid sentiret sibi fuisse obmissum in actis ... in crastinum debuit ad iudicium recurrere.
Ib. infra procurator nihil fecit, nec suam causam ita c-vit, prout c-re debuit.N. refl. uważać na siebie; sibi cavere
MIECH. Sang. fol. VIb : eger ... eo, quo dictum est, modo se c-at atque seruet.
3.
chronić, bronić; defendere, protegere, servare.
Constr. sq.
ab.
II.
transl.
1.
przestrzegać, zachowywać, dochowywać; (ratum) tenere, observare, tueri, v.
gr.
α. aequum (
KodWp II
p. 93, a. 1294)
, constitutionem (
StPPP III
p. 37, a. 1532)
, contractum (
CodVit
p. 430, a. 1418)
, decretum (
CodEp III
p. 571, a. 1448)
, immunitatem Ecclesiae (
KodKKr I
p. 15, a. 1215)
, observationem regularum (
ZABOR.
p. 37
)
, officium (
AAlex
p. 261, a. 1503)
, pacem (
DŁUG. Hist. IV
p. 196
et saepius), regimen (
MassaGr v. 23
), sermones Dei (
GŁOG. Alex. II fol. q IIIa).
β. diaetam (
DŁUG. Op.
p. 633
)
, ieiunium (
id. Hist. I
p. 408
), pudicitiam (
ib.
p. 359
), silentium (
MPH V
p. 829, saec. XV)
.
γ. fidem (
DŁUG. Hist. IV
p. 727
et saepius), pollicitationem (
ib.
p. 228
), sacramentum (
ib.
p. 727
), secreta (
AKap
p. 66, a. 1542)
, sententiam (
DŁUG. Hist. IV
p. 300
)
, treugarum annos (
ib.
p. 10
).
N. locut.
α.
iudicium
stawić się w sądzie; coram iudice comparere
KsgGrWp II p. 62 (a. 1396) : judicium non habent c-re.
β.
diligentiam circa aliquid :
CorpJP IV p. 271 (a. 1526) : circa ... monetae qualitatem ... maxima diligentia ab ipso magistro monetariae c-nda est.
2.
animalia
hodować, chować; alere, pascere.
N.
fere i. q. paść, wypędzać na pastwisko; pastum agere
PommUrk VII p. 452 (a. 1309) : quicunque sua c-erint pecora aut graminaverint in ... pascuis etc.
3.
obchodzić; celebrare, v.
gr.
spectacula (
MARTIN. OP. Marg. fol. q la).
Cf. Th. IV 1566,8 sqq 3.
4.
a.
czatować, zasadzać się na kogoś; alicui
insidiari, insidias facere
AKapSąd III p. 37 (a. 1472) : in quadam domo deserta ... c-bant convivas (loco parum perspicuo ).
ZabDziej I p. 447 (a. 1488) : ei minatur et super eum tempore nocturno c-vit, eum volens percutere.
KsgPozn p. 331 (a. 1502) : Janek Treffny cum Pyeszek ... spoliant in via ... et c-unt super unum divitem concivem de Costan.
b.
damna
pilnować, żeby nie było szkód; cavere, ne damna fiant
Tom. V p. 131 (a. 1520) : regno Polonie fideliter serviam et omnia damna in exercitibus et stipendiariis, equitibus et peditibus sue mtis et regno Polonie evenientia diligenter providebo et c-am.