Ogólne
Pełne hasło
Więcej

CRASSUS

Gramatyka
  • Formycrassus, grassus
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -a, -um
  • Część mowyprzymiotnik
Znaczenia
  • I. propr.
    • 1. gruby, szeroki, tłusty
      • a. gruby, wypchany
      • b. gruby, duży
    • 2. gęsty
    • 3.
      • a. mocny, ciężki
      • b. długi
  • II. transl.
    • 1. (umysłowo) tępy, nieokrzesany, głupi
    • 2.
      • a. wielki, obfity
      • b. obfitujący
      • c. szczodry, hojny
      • d. wymowny, ozdobny
      • e. pełen treści
      • f. rozpowszechniony

Pełne hasło

CRASSUS s. GRASSUS, -a, -um
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • BJ.
I. propr.
1. gruby, szeroki, tłusty; pinguis, vastus, obesus (de hominibus et rebus). In imagine
a. gruby, wypchany; confertus
DŁUG. Op. p. 172 : c-os saccos et conferta marsupia.
b. gruby, duży; magnus DANT. in
Tom. VIII p. 336 (a. 1526) : cesarem in eum c-um errorem ... induxerat.
2. gęsty; densus, spissus, concretus.
N. in imagine
a. de copia : CIOŁ. Carm. p. 68 : a superis tibi naturalia manant c-a copia. b. de tenebris:
DŁUG. Hist. I p. 378 : Boleslaus c-o tenebrarum fuscatus atramento, gloriam domus suae amisit.
3. singularia
a. mocny, ciężki; gravis
DŁUG. Hist. V p. 317 : eam comminationem Andreas de Thanczin parum modeste ferens, c-iora in Clementem per se et familiares suos verbera ingeminat.
b. długi; longus
DŁUG. Hist. III p. 444 : in naturali uno die ... sexaginta Hungarorum milliaria, quae Almannicis c-iora esse constat, conficiens.
II. transl.
1. (umysłowo) tępy, nieokrzesany, głupi; hebes, stultus, simplex.
Dicitur plerumque de
ignorantia (e Vlg. ludie. 3, 17) et neglegentia (ex Ulp. Dig. 22, 6, 6) cf. s. v. v.
Praec. in locut.
crassa Minerva ( saec. XVI) ; sed apud DŁUG. in bonam partem accipitur
Op. p. 5 : adhiberi in rem cultius erigendam alterum virum c-ioris Minervae gestiebam, cui et feracius ingenium etc.
Simili sensu
ingenium crassum i. q. validum, acutum
Hist. I p. 75 : et maiores natu et qui c-iora sortiti sunt ingenia ad gerendum hunc magistratum exquiruntur.
Ib. II p. 88 : tam c-o ... et eleganti ingenio ... praeditum.
2. singularia apud DŁUG.
a. wielki, obfity; magnus, copiosus
LibBen I p. 379 : omne thelo neum, quantumque magnum et c-um, praefatae cedit vicariae.
Hist. III p. 474 : c-ius tributum ... ... exigi non posset.
b. obfitujący; fere i. q. plenus, abundans
Hist. I p. 8 : regio Polonica ... dulcis mellibus ... dives ferro et plumbo, gloriosa cera, c-a butyro.
c. szczodry, hojny; largus, liberalis
Op. p. 223 : Cunegundis in pauperes Christi c-iori liberalitate uteretur.
d. wymowny, ozdobny; copiosus, ornatus
LibBen II p. 268 : Dlugossius conscripsit ... martyris praefati s. Stanislai vitam etsi stylo ieiuno et arido, aliquantum tamen c-iori et extenso.
e. pełen treści; uber, gravis et plenus rerum
Hist. IV p. 166 : erat enim sententia huiusmodi, non ... c-a, sed sterilis et truncata.
Ib. V p. 211 : credulus rex tam c-is promissis ... curam gerendi belli ... intermittit.
f. rozpowszechniony; creber, vulgatus
Hist. V p. 259 : et licet illum nonnulli ex peste diem obiisse astruerent, vulgatiori tamen et c-iori sermone, in annos etiam plures producto, Georgius ... de morte sua, quasi illam veneno procurasset ... insimulabatur.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)