Ogólne
Pełne hasło
Więcej

CONVINCO

Gramatyka
  • Formyconvinco, convicta
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -ere, -vici, -ctum -orum
  • Część mowy
  • Rodzajnijaki
Znaczenia
  • I.
    • A. iur.+ iureprzekonać, pokonać prawem, stąd: wygrać z kimś spór sądowy
      • 1.
        • α.
        • β.
      • 2.
    • B. dowieść prawdziwości czegoś, udowodnić coś
    • C. zwyciężyć, pokonać kogoś
    • D. osiągnąć coś, dokonać, spełnić
  • II.

Pełne hasło

CON-VINCO, -ere, -vici, -ctum
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • Dc.
  • B.
  • (part.
  • perf.),
  • BJ.
  • A.
[3. sg. ind. perf. act. convincit cf. infra 1297, 5. 3. sg. ind. fut. II. act. convincerit:
TPaw V I p. 237 (a. 1421) : quod si aliquis ipsum iure conuincerit.
AGZ XII p. 111 (a. 1442) : si ipsos iure convincerit aliquis.
part. perf. convinctus:
ZabDziej I p. 54 (a. 1448) : per nullum est inpeditus (i. e. impetitus ) nec iudicio convinctus. cf. infra 1297, 54.
I.
A. iur. t. t. iure sim. (cf. infra 1297, 28 sqq.) przekonać, pokonać prawem, stąd: wygrać z kimś spór sądowy; causam obtinere, iudicio vincere aliquem (legitur plerumque part. perf. i. q. iudicio victus).
1. personas.
N.
in poenam skazać na karę, ukarać; poena damnare, punire
KsgPrzem I p. I2l (a. 1423) : si ... non solverit ... tunc in penam dupli est c-tus.
N. glossas Pol.
AGZ XIV p. 298 (a. 1450) : hoc est si ipsum Iurscham iure c-rent alias «spartho», extunc Iurscha debet dare intromissionem.
Ib. XI p. 487 (a. 1462) : utrum me aliquis vestro in iure c-cit alias «przeparl» meis pro bonis.
GLc p. 13 : c-re, «przeprzeć prawem» (cf. GLcerv p. 515).
Iuxta posita
arguere ( KADŁUB. p. 57 et saepius), comperire ( Tom. VIII p. 72, a. 1526) , condemnare ( StZiem p. 74, saec. XV) , convenire ( DŁUG. Hist. I p. 415 ) , prehendere ( Tom. XIII p. 274, a. 1531) .
Constr.
a. abs.
StPPP VII p. 224 (a. 1544) : citavi evictorem ad c-ndum.
b. indicatur causa
α. sq. gen.
β. sq. abl.
DŁUG. Hist. II p. 205 : duos patricii generis affectatione imperii c-tos a ... poena ... absolvens.
γ. sq. de (saepissime).
δ. sq. in c. abl.
ε. sq. pro:
AGZ XI p. 279 (a. 1446) : Iain debuit iuramento c-re alias ... «poprzisancz» pro triginta marcis,
ζ. sq. sub:
JusPol p. 150 (a. 1347) : quando quis sub incendio est c-tus.
η. sq. super:
Concl. p. 11 (a. 1449) : me nec citato, nec super aliquo crimine c-to.
PP II p. 105 (a. 1450) : quo casu aliquis ... super ea temeritate c-tus fuerit.
Ita saepius. Cf. Th. IV 877,69.
θ. sq. enuntiato obi.
APozn I p. 147 (a. 1449) : quociens c-tus fuerit, quod contra hoc fecerit ... irrecuse luet tociens decem mrc. civitati.
Cf. Th. IV 878,4 sqq. c. indicatur ubi
α. sq. abl. praec. iudicio, item iure:
StPPP VIII p. 702 (a. 1399) : Derslaus ... iure c-tus.
Ib. II p. 170 (a. 1408) : jure c-tus soluturum se obligauit.
Ita saepissime,
β. sq. in c. abl.
KsgPrzem I p. 218 (a. 1433) : si non portabit legale impedimentum, tunc in causa c-etur.
CodEp III p. 530 (a. 1434) : nisi prius in iudicio ... realiter fuerint c-ti.
Ita saepius. Eodem sensu in iure ( AGZ XI p. 487, a. 1462).
γ. sq. coram:
ArPrawn I p. 362 (a. 1512) : antequam fuerit c-tus coram nobis (i. e. iudicibus ).
Item
coram iure :
AGZ XV p. 10 (a. 1457) : Iohannes Iacobum hic coram iure c-cit.
d. indicatur qua re
α. sq. abl.
β. sq. per :
AKapSąd II p. 178 (a. 1451) : per sufficiens testimonium c-tus.
2. res
KsgGrWp II p. 318 (a. 1400) : subjudex recongnovit, quod Stanislaus esset actor et c-cit wlgariter «przeprzal» judicialiter litteram ipsius Ogancze adjudicatoriam sexaginta marcarum wadii ... et evasit ipsum Ogankam justo et vero judicio a pecuniis supra dictis.
ZabDziej I p. 368 (a. 1581) : Adamus ... c-cit cum iure regestrale, quod solidavit.
N. part. perf.
pecunia należność przyznana komuś przez sąd; alicui ab iudice adiudicata
AGZ XVIII p. 409 (a. 1499) : si hoc non faceret ... debet ... vadium perdere, quod vadium convertendo in pecunias certas c-nctas.
Item
abs. convicta,, -orum n.
CorpJP IV p. 52 (a. 1523) : victori dabitur ministerialis ad intromittendum eum in c-tis sive lucratis in bona c-ti.
B. dowieść prawdziwości czegoś, udowodnić coś; aliquid verum esse demonstrare, comprobare (legitur praec. pass. i. q. sequi, effici).
Constr.
a. sq. acc. (nom. ) c. inf. b. sq. quod :
NIC. BL. Serm. II p. 70 : ex hoc c-itur, quod diuitiae nihil sunt.
c. sq. abl. instrumenti.
C. zwyciężyć, pokonać kogoś; vincere
CodVit p. 423 (a. 1418) : ut ... illos constans nostra perseverantia c-isset (cf. KodLit p. 222).
IO. VISL. p. 190, v. 138 : saevo c-re Marte phalanges.
D. osiągnąć coś, dokonać, spełnić; assequi aliquid, efficere, exsequi
CodVit p. 747 (a. 1426) : aemuli quod propriis nequeunt insidiis c-re, mox aliorum laborant in illos mentes provocare.
DŁUG. Hist. I p. 100 : gratissimum ... Deo ... hospitalitatis officium unusquisque c-at.
II. confunditur cum voce convinciendi związać, zakuć w kajdany
StPPP II p. 722 (a. 1466) : quem colonum noluit dare ad cautionem fideiussoriam ... ipsum ligando et in cathenas c-ndo.
Visit. p. 556 (a. 1539) : questi sunt ... quod ab eo seviter verberantur et strictis c-untur vinculis.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)