Ogólne
Pełne hasło
Więcej

CONTESTOR

Gramatyka
  • Formycontestor, contesto,
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -ari, -atus sum -are, -avi, -atum
Znaczenia
  • I.
    • A.
      • 1. poświadczyć, udowodnić,wykazać
      • 2. uroczyście oświadczyć, stwierdzić coś
    • B. iur.
      • 1. + iudicium zaprzysięgać
      • 2.
        • a. wdać się w spór (o stronach w sądzie)
        • b. wdrożyć postępowanie sądowe
      • 3. part. perf. będący pod procesem, zaskarżony
  • II. wzywać na świadka, zaklinać

Pełne hasło

CON-TESTOR, -ari, -atus sum et CONTESTO, -are, -avi, -atum
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • Dc. (-o),
  • BJ.
  • A. (-o),
  • H.
  • N.
I.
A.
1. poświadczyć, udowodnić,wykazać; testimonio confirmare, probare, convincere (praec. coram iudicibus).
N. glossas Pol.
AGZ XIV p. 405 (a. 1454) : cum quo potest c-re alias «dokaszacz» violenciam.
StPPP VII p. 439 (a. 1496) : debet c-re alias «podeprzyeci».
Syn.
approbare, testificare ( KodWp III p. 36, a. 1354) .
Constr.
a. abs.
KodMp I p. 144 (a. 1293) : Filio Marie Virginis Gloriose c-nte.
b. indicatur quid
α. sq. acc.
β. sq. acc. c. inf.
StPPP II p. 238 (a. 1419) : testes ... in testimonium producti ... ipsum Nicolaum esse nobilem ... juramentis ipsorum approbantes c-arunt.
γ. sq. quomodo
ib. VII p. 612 (a. 1462) : iurati seniores ... sub consciencia et iuramento ... publice c-ti sunt, quomodo etc.
c. indicatur qua re
α. sq. abl. ,v. gr. documentis ( CodVit p. 511, a. 1420) , iuramento ( VHedv p. 736 ).
β. sq. cum sq. abl. personae, cf.
γ. sq. per:
KodWp I p. 564 (a. 1264) : si Iudeus clam fuerit interfectus et per testimonium c-ri non possit is, qui eum interemit.
δ. sq. sub cf.
2. uroczyście oświadczyć, stwierdzić coś; sollemniter affirmare, declarare.
N. glossam Pol. et constr. sq.
quia :
AGZ XIV p. 372 (a. 1453) : Dimitr coram nobis ... c-tus est alias «oswyatczyl», quia ... solutionem non fecit.
B. iur. t.t.
1. iudicium zaprzysięgać; iure iurando obstringere (praec. part. perf. zaprzysiężony; iure iurando obstrictus)
KodKrak p. 510 (a. 1382) : iudicium fuit bannitum et c-tum per ... aduocatum.
KodMp IV p. 43 (a. 1393) : iudicium ... ciuitatis extitit bannitum et c-tum per magistrum Hincza.
ZabDziej I p. 133 (a. 1497) : iudicium fuit celebratum ... et est c-tum in crastino sancte Dorothee.
Ita saepissime.
2. litem
a. wdać się w spór (o stronach w sądzie); litem inire (de partibus)
KodKKr I p. 38 (a. 1250) : possessores fuerunt litem c-ti dicentes eandem villam suam esse.
StPPP VIII p. 324 (a. 1389) : actor litem iudicialiter c-uit.
ArPrawn V p. 151 (saec. XV) : pueri etate legittima carentes ... per tutores ... lites c-re tenentur.
N. glossam Pol.
ArPrawn IV p. 209 (saec. XV) : pueri impuberes ... ob defectum etatis cum actore litem c-ri, id est «odpowedzecz», nequeunt.
GLcerv p. 513 : c-ri litem «wdać się w prawo, to iest odpowie dzieć na żałobę».
N. constr. sq.
inter :
AKapSąd II p. 24 (a. 1417) : mandata ... de lite c-ta inter ... dnum Iohannem et dnum Raphaelem.
b. wdrożyć postępowanie sądowe; causam cognoscendam suscipere (de iudice)
AKapSąd II p. 65 (a. 1426) : testes recipi non debere, quia nondum lis est c-ta.
KodPol II p. 500 (a. 1445) : lite ... legittime c-ta, visis omnibus actis ... sentenciam nostram diffinitivam in causa presenti in scriptis tulimus.
StPPP III p. 73 (a. 1532) : lis ... dicitur c-ta, quando per petitionem seu propositionem actoris et per responsionem rei in iudicio factam iudex per narationem negotii causam iudicare coeperit.
Simili sensu
ius :
AGZ XIV p. 330 (a. 1452) : iudex decrevit, quod ministerialis debet dirigi ... ad villam Zydathycze ... et ibi debet ius c-ri alias «zagagycz».
3. part. perf. będący pod procesem, zaskarżony; de quo lis est
KodWp II p. 59 (a. 1292) : noveritis nos recepisse ... mandata apostolica, quod ... omnia bona eiusdem monasterii c-ta vel deperdita ad ius et proprietatem ipsius monasterii curaremus legittime revocari.
II. wzywać na świadka, zaklinać; testem invocare, obtestari.
Syn.
exorare ( DŁUG. Hist. IV p. 639 ) , obsecrare ( VHedv p. 578 ).
Constr.
a. sq. per :
VHedv p. 578 : c-or te per Deum et obsecro ... ut etc.
b. sq. acc. c. inf.
DŁUG. Op. p. 249 : confessor ad extremum illam Cunegundim socculos pedibus adhibere ... et c-atur et iubet.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)