Ogólne
Pełne hasło
Więcej

CONTEMPLOR

Gramatyka
  • Formycontemplor, contemplo
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -ari, -atus sum -are, -avi, -atum
Znaczenia
  • I. propr.
    • 1. patrzeć na coś, oglądać, przyglądać się
    • 2. widzieć, dostrzegać
  • II. transl.
    • 1. + secum et abs.: zastanawiać się nad czymś, brać pod uwagę
    • 2. kontemplować, rozważać
      • a. oddawać się kontemplacji religijnej
        • α. abs.
        • β.
        • γ.
      • b. phil.

Pełne hasło

CON-TEMPLOR, -ari, -atus sum et CONTEMPLO, -are, -avi, -atum
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • H.
  • N.
I. propr.
1. patrzeć na coś, oglądać, przyglądać się; intueri, contueri, aspicere.
N. glossam Pol.
RFil XXV p. 143 (saec. XV) : c-ri «obeyzrzecz».
Ib.XXII p. 40 (saec. XV) : c-etur «obyeyrzalaby».
Additur
oculis propriis ( DŁUG. LibBen III p. 80 ), item oculis providentiae ( *Lites II p. 425, a. 1401 : c-ntes oculis pervigilis providende, quomodo etc.).
Constr.
a. sq. acc. b. sq. enuntiato obi. ,cf. sq. c. sq. enuntiato interrogativo.
N. locut.
huc illucque rozglądać się; circumspicere
GALL p. 435 (= 77,20 M. ): deorsum huc illucque c-ns, ursam ... prospexit.
2. widzieć, dostrzegać; conspicere, videre
ChrPP p. 444 : a longinquo c-or de meo semine processurum, qui etc.
CIOŁ. Lib. II p. 121 (saec. XV) : si de sangwine meo adhuc oculis carnalibus aliquid ad sacerdotii sacram dignitatem prouectum c-rem.
DŁUG. Hist. I p.478 : Henricus ... oppidum Bithomiense plus arte quam situ difficile c-ns ad expugnandum.
II. transl.
1. secum et abs. : zastanawiać się nad czymś, brać pod uwagę; animo perpendere, reputare, rationem alicuius rei habere.
Constr.
a. sq. acc. b. sq. enuntiato obi.
*CodEp II p. 71 (a. 1415) : dum ... eciam paterna diligencia c-amur, quod etc.
N. podziwiać; admirari
*Lites II p. 420 (a. 1397) : c-ri ... affectus nostri promptitudinem ... et effectus.
PP II p. 170 (a. 1453) : in quo rege Hungariae et alti sanguinis prosapiam et ... morum constanciam c-amur.
2. kontemplować, rozważać; mente considerare, meditari. Praec.
a. oddawać się kontemplacji religijnej; Deo divinisve rebus meditandis vacare
α. abs.
MARTIN. OP. Serm. fol. 210a : oculus enim, qui aliquid habet de terra in se, male potest c-ri.
JAC. PAR. I p. 105 : tribus gradibus religionum scilicet ad militandum, ad c-ndum tantum, et ad c-ta aliis tradendum, triplex requiritur paupertas.
β. sq. dat.
ZABOR. Coel. fol. A IIIa : gentiles ... sacerdotes ... vt ... possent ... diuinis c-ri, austeram nimium vitam peragebant.
γ. sq. acc.
AH IX p. 235 (saec. XV) : gaudens ex precordiis, c-ns ex intimis omnes coeli choros.
N. formulam
beatitudinem aeternam i. q. beatitudine frui
AGZ VII p. 32 (a. 1385) : quilibet volens ... sue salutis eternam beatitudinem fideliter acquirere et feliciter c-ri.
Occurrit salutationis loco
DŁUG. Op. p. 1 : patri colendissimo Iohannes Longini ... salutem plurimam dicit et beatitudinem c-ri aeternam.
Simili sensu
desideriorum vota ( CodVit p. 375, a. 1416 : Sigismundo ... Wladislaus ... salutem et desideriorum vota semper c-ri), item gaudiis votivis (
CIOŁ. Lib. II p. 127, saec. XV : salutem, fraternam caritatem et gaudiis votiuis c-ri).
b. phil. (fere i.q. intellegere)
BYSTRZ. Log. fol. a VIa : cuius felicitatis naturalis perfectissimus actus est scire et c-ri.
Id. AnalPr fol. p Ib : hec principia inductione c-ta sunt.
STOB. Parv. fol. H VIb : virium sensitiuarum ... ministerio utitur intellectus in addiscendo vel c-ndo.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)