Ogólne
Pełne hasło
Więcej

COMPETENS

Gramatyka
  • Formycompetens, conpetens
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -ntis
Znaczenia
  • I. należyty, odpowiedni, właściwy
    • a. abstr.+ aetas hora labor personarum numerus ratio provisio satisfactio status servitium damnum (ArPrawn X
    • c. iur.+ iudex
  • II. + dotatio pecunia beneficium decima salarium forum odpowiednio wielki, wystarczający, dostateczny

Pełne hasło

COMPETENS s. CONPETENS, -ntis adi.
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • Dc.
  • B.
  • BJ.
  • H.
  • Ha.
[comp. competentior:
KodMp IV p. 221 (a. 1425) : locum competenciorem.
KodKWil p. 713 (a. 1506) : competenciorem victus ... provisionem.
Cf. Th. III 2068,17,23.]
I. należyty, odpowiedni, właściwy; conveniens, congruens, iustus, aptus.
Syn. et iuxta posita
aptus ( CodEp III p. 122, a. 1464) , congruens ( KodKKr I p. 45, a. 1253) , congruus ( ArPrawn X p. 174, a. 1406 et passim), debitus ( StSyn III p. 18, a. 1320) , decens ( KodMp IV p. 28, a. 1389) , sufficiens ( APozn I p. 371, a. 1464) , utilis ( KodWp III p. 267, a. 1365) , valens ( AGZ XIX p. 140, a. 1502).
Additur
bene ( KodMaz(K) p. 518 , a. 1242).
a. de abstr. , v. gr. aetas (i. q. matura AKapSąd II p. 121, a. 1440) , hora ( StSyn III p. 18, a. 1320 ; StPPP III p. 52, a. 1532) , labor ( KodKKr I p. 45, a. 1253) , personarum numerus ( KodMp I p. 56, a. 1257) , ratio ( APozn I p. 371, a. 1464) , provisio ( AKapSąd III p. 157, a. 1511) , satisfactio ( StSyn IV p. 81, a. 1420) , status ( ib. p. 88 ), servitium ( KodMaz(K) p. 518, a. 1242 ; cf. KodPol I p. 50, a. 1245), etiam damnum (ArPrawn X
p. 174, a. 1406 : quodcunque dampnum congruum vel c-ns Johannes ... exinde habuerit.
Dogiel I p. 542, a. 1418 : quodcunque c-ns et rationabile damnum ... perceperit).
N.
vox donośny, głośny; clara, alta
ArHist XI p. 177 (saec. XVI) : metropolitanus ... dicit c-i voce sequentem orationem.
b. de concr. , v. gr. equus (
KodMp IV p. 28, a. 1389) , hospitium ( KodUJ I p. 2, a. 1364) , locus ( KodMp IV p. 221, a. 1425 et saepius), vestis ( AKapSąd III p. 51, a. 1483) .
N.
frumentum ad metendum (i. e. maturum AGZ XIX p. 140, a. 1502).
c. iur. iudex i. e. causae diiudicandae aptus ( KodMp II p. 78, a. 1247 et passim). Cf. Th. III 1069,12 sqq.
Item
iudicium ( StPPP III p. 68, a. 1532), simili sensu ius ( ib. II p. 133, a. 1402) , forum ( ib. III p. 48, a. 1534) . Praeterea testimonium ( KodMp II p. 171, a. 1288 ; StSyn IV p. 63, a. 1420) , terminus (i. e. dies iudicii KodMp II p. 202, a. 1297 et passim; syn. peremptorius: AKapSąd II p. 61, a. 1425 ; KodMp IV p. 264, a. 1431) .
II. odpowiednio wielki, wystarczający, dostateczny; iustae magnitudinis, commodus, sufficiens, v. gr. dotatio ( AKapSąd III p. 345, a. 1525) , pecunia ( APozn I p. 380, a. 1465) , beneficium (ecclesiasticum DŁUG. Hist. I p. 308 ) , decima ( StPPP III p. 24, a. 1532) , salarium ( ib. p. 98 ), forum (i. e. pretium
AGZ XI p. 329, a. 1448 : carnes ... venderent non in caro foro, sed in foro c-nti).
N. abs.
znaczny, wielki; magnus, insignis
DŁUG. LibBen I p. 421 : aream satis c-ntem.
Id. Op. p. 436 : vir c-ntis literaturae.
Cf. Th. III 2069,32 sqq.
Constr. ad
I—II: a. abs. b. sq. gen.
AKapSąd II p. 18 (a. 1415) : quod tectum debet fieri in proportione c-i parietum.
Ib. III p. 284 (a. 1503) : dnum officialem huiusmodi cause et partium non posse esse iudicem c-ntem.
c. sq. dat. d. sq. ad:
*Dogiel IV p. 23 (a. 1251) : cum ... equo ad arma ... c-nte.
ArPrawn I p. 13 (a. 1400) : terminum ad hoc c-ntem.
*Dogiel I p. 58 (a. 1440) : corona ... sufficiens et ... per omnia c-ns ad omnium futurorum regum coronationem.
Ita saepius. Cf. Th. III 2069,3 sq. e. sq. pro :
APozn I p. 380 (a. 1465) : pecunias ... pro expensis c-ntes.
AKapSąd II p. 727 (a. 1507) : terminum c-ntem pro ultima dilatione.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)