Ogólne
Pełne hasło
Więcej

COMMENSURO

Gramatyka
  • Formycommensuro, comensuro, conmensuro, commensuratus
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -are, -avi, -atum -i
  • Część mowyrzeczownik
  • Rodzajmęski
Znaczenia
  • I. propr.
    • 1. + mierzyć wspólną miarą, przymierzać, porównywać przez mierzenie
    • 2. mierzyć razemdodatkowy kawałek gruntu, tzw. przymiarek
    • 3. pomierzyć
  • II. transl. transl. (pass.) stosować sięstosowny, odpowiedni

Pełne hasło

COM-MENSURO s. COMENSURO s. CONMENSURO, -are, -avi, -atum
  • F. (part.
  • perf.),
  • Th. (rec.),
  • Bl.
  • S.
  • Dc.
  • B.
  • BJ.
I. propr.
1. mierzyć wspólną miarą, przymierzać, porównywać przez mierzenie; eadem mensura metiri, metiendo comparare
AKapSąd II p. 486 (a. 1430) : corus plebani ... cum ... coris ... oppidanorum ... est c-tus (cf. ib. I p. 399, a. 1451)
.
KOMOR. p. 406 : loca illa sancta Passionis Christi ... Calvariae Zebrzidoviensis ad instar Ierosolimitanorum c-ta.
In imagine
NIC. BŁ. Serm. III p. 83 : opera nostra ... nostrae fidei c-ntes.
JAC. PAR. Tract. fol. D 3a : satisfactio c-atur poenarum et debitorum quantitatibus.
N. formulam in arengis diplomatum obviam
humana memoria (natura) aeternitati non commensuratur ( MatArch p. 53, a. 1429 ; KodKWil p. 211, a. 1447 et passim). Pass. być współmiernym; eandem mensuram habere
COPERN. Rv p. 418 : hoc modo libratio deviationis motui telluris c-atur.
Cf. Th. III 1854,35 sq.
N. part. perf.
równy wielkością; magnitudine par, aequalis
VITELO Opt. p. 391 : distanti quasi duobus cubitis apparet imago c-ta et similis uerae formę.
DŁUG. Op. p. 160 : iuvenis ... sanus cum candela sibi c-ta ad ecclesiam sancti Stanislai ... venit.
2. mierzyć razem; simul metiri
StPPP XII p. 459 (a. 1518) : posset ibi fieri unum bonum praedium, si agri colonorum c-rentur.
Part. perf. loco subst. commensuratus,, -i m. dodatkowy kawałek gruntu, tzw. przymiarek; agri modus additamenti loco adiectus
StPPP II p. 621 (a. 1453) : duos c-os alias «przimarki» ... et tercium suum c-um agri «przymarek» curie.
3. pomierzyć; mensurare, metiri
AKap Sąd III p. 168 (a. 1513) : allegavit Nicolaum ... non excisisse signa, prout geometer c-vit in eadem area nec ultra sepiisse sepe.
ArHist X p. 353 (a. 1525) : agros prediales ... c-ndos esse.
N.
tempus
*CodVit p. 652 (a. 1424) : si ... c-etur tempus, nullo modo potest esse ista audientia, quin effluxerit festum sancti Johannis Baptiste.
II. transl. (pass. ) stosować się; aptum esse
WROCŁ. Epit. fol. d 5a : partes loci debent correspondere et c-ri partibus locati.
STOB. Parv. fol. E Ia : res incorporales sunt in loco diffinitiue, sed non circumscriptiue, quoniam non c-antur loco.
Part. perf. stosowny, odpowiedni; idoneus, aptus
WŁODK. p. 183 : ius sive iustum naturale est, quod ex sui natura est adaequatum vel c-tum (ed. commensatum) ... secundum aliquid, quod ex ipso sequitur.
SSrSil I p. 180 (a. 1482) : tempus precisum et c-tum ... officio abbatis.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)