Ogólne
Pełne hasło
Więcej

CLAUSURA

Gramatyka
  • Formyclausura
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -ae
  • Część mowyrzeczownik
  • Rodzajżeński
Znaczenia
  • I. abstr.
    • 1. de rebus: zamknięcie
    • 2.
      • a. pozbawienie wolności, uwięzienie
      • b. klauzura zakonna
  • II. concr.
    • A.
      • 1. zamek, rygiel
      • 2. drzwi, brama, wejście
      • 3. zapora, przeszkoda, zasiek
        • α.
        • β.
      • 4. zastawa rzeczna dla celów rybackich
      • 5. zagroda, kojec
      • 6. pokrywka, przykrycie
    • B. obręb, obszar, granice

Pełne hasło

CLAUSURA, -ae f.
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • Dc.
  • B.
  • BJ.
  • A.
  • H.
  • Ha.
  • N.
I. abstr.
1. de rebus: zamknięcie; actus claudendi, obserandi
KodKKr II p. 485 (a. 1422) : ciuitatis Wieliczka nocturna c-a.
ARect I p. 194 (a. 1483) : exire propter c-am domus non potens.
ŁASKI ComPriv fol. 44b : de c-a et reseruatione actorum iudicialium.
Additur gen. explicativus
ArPrawn V p. 119 (saec. XV) : sub c-a trium clavium.
N. litterarum
CodSil X p. 73 (a. 1315) : litteris ... sub c-a ... sigilli ... missis.
Item in imagine
MARTIN. OP. Serm. fol. 190b : quantum ... ad c-am est hic liber (sc. Beata Virgo Maria ) venerabilis, venerabatur enim hic liber a prophetis clausus in figuris ... venerabatur ab apostolis, quia clausus siue signatus priuilegijs.
2. de hominibus
a. pozbawienie wolności, uwięzienie; carcer, custodia, claustrum
AKapSąd III p. 367 (a. 1471) : feminas penitentes ... includi ac ... sub c-a manere.
RevVlad p. 174 (a. 1598) : carcere vel c-a puniantur.
b. klauzura zakonna; monachorum inclusio
StSyn III p. 63 (a. 1320) : de c-a ... sanctimonialium exemptarum.
II. concr.
A.
1. zamek, rygiel; claustrum, sera
ArPrawn X p. 168 (a. 1406) : irruit in serras et c-as cyppi.
StPPP V p. XVI (a. 1420) : curatus ... Sacratissimum Corpus Domini ... sub seris et c-is semper habeat (cf. ArHist V p. 211, a. 1430).
Cf. Th. III 1327, 5 sqq.
N. glossas Pol.
RFil XXIV p. 69 (a. 1415) : c-a ... «zamek».
RachWaw p. 63 (a. 1525) : pro ... c-is ... alias «vyrble».
StPPP XII p. 550 (a. 1530) : camera ... cum c-is alias «zamky».
N.
capsae:
KodKWil p. 58 (a. 1398) : noduli de gemmis conformati in c-a capse corporalis.
2. drzwi, brama, wejście; porta, fores
MARTIN. OP. Chr. p. 34 : equum Troiarium ... in quem mille milites ... possent intrare ... ita quod c-a non appareat.
PommUrk IV p. 226 (a. 1306) : c-e, que vulgariter dicuntur «porten» (Germ. ).
CodVit p. 1031 (a. 1416) : obstructis ... c-is ecclesie.
AKapSąd III p. 354 (a. 1531) : c-am ad domum suam seu portam.
3. zapora, przeszkoda, zasiek; obstaculum, claustrum, agger.
Additur gen. explicativus
lignorum ( PP II p. 101, a. 1450) , arboris ( PommUrk VI p. 292, a. 1325).
Syn.
defensium ( Tom. VII p. 141, a. 1524).
N. in imagine
α. montium ( DŁUG. Hist. IV p. 688 ; ib. V p. 666 ; MIECH. p. 304 ). ;
β. de castello
CodEp II p. 274 (a. 1431) : fortalicium ... quod erat notabilis c-a terre Prussie.
Cf. Th. III 1327, 38 sqq.
4. zastawa rzeczna dla celów rybackich; obstaculum piscium capiendorum gratia in fluvio exstructum
PommUB p. 12 (a. 1205) : damus ... patri ... decimum piscem in c-a esocum.
KodPol II p. 18 (a. 1238) : decimam thelonei, c-e ... faciat persolui.
PreussUB I 2, p. 310 (a. 1286) : cum omnibus instrumentis piscandi preter c-as aque.
KodWp V p. 478 (a. 1429) : c-am wlgariter «spust» reformare.
Ita saepissime saec. XIII—XVI.Cf. Th. III 1327, 66. Additur passim salmonum, esocum sim., item ad piscandum ( KodKKr I p. 53, a. 1254).
N. constr.
a. sq. circa :
DokImbr p. 93 (a. 1275) : in c-is circa eadem molendina.
b. sq. in flumine :
PommUrk II p. 603 (a. 1268) : c-am sive piscicapturam ... in fluento nostro.
KodWp IV p. 14 (a. 1295) : c-a nostra in Rada (in fluvio Rheda ).
c. sq. super:
KodMaz(K) p. 63 (saec. XIII) : villam ... cum c-a super Wizlam (cf. KodWp I p. 17; KodPol II p. 589).
KodMp II p. XLIX (a. 1317) : c-a super Dunaiecz ... quod «jas» nuncupatur.
5. zagroda, kojec; saepes (animalium)
*KodWp I p. 125 (a. 1233) : domestice aves aliquando de c-is aufugiunt.
ArHist XII p. 345 (a. 1344) : gallinas ... nulla soror servare presumat nisi in c-a.
AKapSąd II p. 452 (a. 1478) : c-e gregis sive pecorum.
Cf. Th. III 1327, 53 sqq.
6. pokrywka, przykrycie; cooperculum
PommUrk III p. 1 (a. 1287) : sportis absque c-is.
RFil XXIV p. 69 (a. 1415) : c-a «p'zcricze».
AKapSąd III p. 335 (a. 1514) : fons ... sine c-a.
B. obręb, obszar, granice; ambitus, circuitus, fines
*CodSil(M) I p. 171 (a. 1193) : infra c-as locorum seu grangiarum vestrarum nullus rapinam facere ... audeat.
Ita saepius in bullis papalibus, cf. *KodKKr I p. 31 (a. 1229) ; *KodMp II p. 43 (a. 1229) ; *KodPol III p. 391 (a. 1253).
N. in imagine
pectoris :
ArLit III p. 30 (a. 1421) : praemissis ... intra pectoris nostri c-a digestis.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)