Ogólne
Pełne hasło
Więcej

CHORDA

Gramatyka
  • Formychorda, corda
  • EtymologiaGr. χόρδη
  • Odmiana -ae
  • Część mowyrzeczownik
  • Rodzajżeński
Znaczenia
  • I. propr. propr. kiszka, wnętrzności
  • II.
    • 1. struna instrumentu muzycznego
    • 2. sznur, lina
      • α. smycz
      • β. cięciwa
  • III.
    • 1. sznur jako miara długości
    • 2. geom. geom. t. t. cięciwa

Pełne hasło

CHORDA s. CORDA, -ae f. (Gr. χόρδη)
  • F.
  • Th.
  • S.
  • Dc.
  • B.
  • N.
I. propr. kiszka, wnętrzności; intestinum, viscera (saec. demum XVI).
II. meton.
1. struna instrumentu muzycznego; nervus (instrumenti musici).
N. glossam Pol.
ArLit III p. 108 (saec. XV med io): c-a in cythara «stronia na lythnij».
N. (in imagine)
cordis :
AH IX p. 188 (saec. XV) : ch-a cordis sit intensa, ad amorem mens accensa.
2. sznur, lina; funis.
Syn.
funis ( KodWp V p. 427, a. 1426 et saepius).
N. glossas Pol.
RachKor p. 459 (a. 1407) : pro c-is dictis «postronky» (cf. RachJag p. 521, a. 1418; AGZ XV p. 357, a. 1398).
RachJag p. 228 (a. 1393) : pro c-is «striki» equis regalibus (cf. Kod Krak p. 476, a. 1503).
RachJag p. 216 (a. 1395) : pro ... c-is «piczinky» datis vectoribus.
KsgMaz III p. 197 (a. 1436) : c-as alias «obdze», in quibus boves ... ligabant.
RachWaw p. 6 (a. 1461) : πρo c-is alias «liczakij».
AGZ XVI p. 305 (a. 1500) : sedentem... in c-a alias «w powroszye».
RachWaw p. 51 (a. 1524) : pro ... c-is canapinis alias «gorczele» pro trahendis roboribus.
Describitur materia canapea (canapina), canapi ( RachJag p. 273, a. 1393 et saepius), correa ( KsgKaz p. 289, a. 1393) , linea ( RachJag p. 213, a. 1394) , suberina ( ib. p. 214, a. 1395).
N.
α. smycz; lorum, quo canes retinentur
MPH VI p. 497 (saec. XV) : dum ... canem valtrem in c-a secum duceret.
β. cięciwa; nervus (arcus)
Lites I p. 151 (a. 1339) : c-as balistarum scidit.
III.
1. sznur jako miara długości; extensionis mensura
KodPol II p. 697 (a. 1346) : c-a continet decem virgas et ... virga debet esse in longitudine quindecem pedum.
AGZ XI p. 78 (a. 1433) : prata ... c-a ... debet dimensurare.
2. geom. t. t. cięciwa; basis
VITELO Opt. p. 18 : in eo circulo signentur arcus aequales ... productis ch-is »bc«et»de«.
Ib. p. 470 : tabulae ch-arum et arcuum prima dictione Almagesti positarum.
ALBERT. p. 40 : tabulas ch-arum vel sinuum.
Cf. etiam ib. p. 120 .
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)