Ogólne
Pełne hasło
Więcej

CENSUALIS

Gramatyka
  • Formycensualis, censuales, censualia, censualis
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -e -ium -ium -is
  • Część mowyprzymiotnikrzeczownikrzeczownik
  • Rodzajmęskinijaki
Znaczenia
  • I.
    • 1. składany tytułem czynszu
    • 2. taki, z którego opłaca się czynsz
    • 3. dotyczący czynszu
  • II.
    • 1. + a. płacący czynsz
    • 2. + officialisurzędnik pobierający czynsz

Pełne hasło

CENSUALIS, -e
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • Dc.
  • B.
  • BJ.
  • H.
  • Ha.
  • N.
I. de rebus: czynszowy
1. składany tytułem czynszu; qui pensionis nomine datur
KodMp II p. 88 (a. 1253) : de qua pecunia c-i et decimali capitulum Cracouiensis ecclesie quindecem marcas habere debet.
KodPol I p. 90 (a. 1267) : emptores bonorum ab omni solutione c-i ... eximentes.
N. constr. sq.
super :
TPaw VII p. 352 (a. 1423) : debet dare duas marcas grossorum ... in XX marcis c-bus super fundatos kmethones.
Praec.
pecunia, marcae sim. (simili sensu abs. loco subst. censuales,, -ium m. et censualia,, -ium n.
Śwink. p. 159, a. 1445 : si autem c-es de praedictis quindecim mansis ... non solverint.
StPPP VI p. 141, a. 1518 : quotiens vero ... c-ia et census ... solutionem non solverint);
itemannona ( KodWp II p. 81, a. 1293) , avena ( KodMp III p. 188, a. 1365 et saepius), ova ( Visit. p. 418, a. 1512) , attinentiae ( AGZ XIX p. 79, a. 1489).
N. glossas Pol. et Germ.
PommUrk II p. 316 (a. 1275) : piscatores c-es denarios, qui «canepenning» (Germ. ) appellantur ... persoluentes.
AGZ XIII p. 361 (a. 1461) : avene eciam «stawnyczny» c-em ... tenentur ... exsolvere.
Syn.
datialis ( KodMp III p. 188, a. 1365) , tributalis ( StPPP VI p. 162, a. 1519).
2. taki, z którego opłaca się czynsz; de quo pensio solvitur
KodWp I p. 204 (a. 1243) : abbas ecclesiam suam ... ecclesie beati Petri... redidit c-em.
KodKKr II p. 197 (a. 1395): istam domum ... in area c-i ecclesie sancti Petri edificaui.
Ita passim sq. dat. Saepissime mansus, laneus ( KodKKr I p. 111, a. 1279 et passim;item hortus: KodMp III p. 286, a. 1375 ; ArPrawn V p. 383, a. 1479 ; syn. solubilis: MatArch p. 27, a. 1419 ; opp. aratorius : CodSil X p. 143 a. 1342, cf. s. v.), domus ( KodMp IV p. 68, a. 1399 ; DŁUG. LibBen I p. 358 ).
N.
regnum :
*Lites I p. 68 (a. 1339) : regni Poloniae, quod est Ecclesie Romane c-e (Poloni nimirum tributum, qui denarius s. Petri dicebatur, singulis annis Sedi Apostolicae solvere solebant ).
3. dotyczący czynszu; qui ad pensionem solvendam spectat
StPPP II p. 383 (a. 1433) : circa quod priuilegium ... advocatus est conseruatus, excipiendo penas capitales et inscriptiones alias «napysna» c-es.
APozn I p. 10 (a. 1435) : litteram c-em cum sigillo civitatis.
PP II p. 64 (a. 1450) : in thaberna ... cupientes meliorationem c-em habere.
II. de hominibus
1. płacący czynsz; qui pensionem solvit a. de colonis
StPPP VIII p. 427 (a. 1397) : kmetonem c-em cum omni iure et fructibus ... obligauit.
GLlw p. 234 : homo c-is, kmetho.
DŁUG. LibBen I p. 93 : cerdones Cracovienses ... c-es sunt propter areas et hortos, in quibus sedent.
ŁASKI ComPriv fol. 210a : homo c-is hoc est vsufructuarius ex parte domini proprietatis.
N.
abs. loco subst. censualis,, -is m.
VHedv p. 551 : c-es suos et pauperes ... a iudicum ... invasionibus liberare.
KodMp IV p. 137 (a. 1412) : cmethonem seu c-em ipsorum proprium.
b . de populo
DŁUG. Hist. II p. 204 : Cristinus ... palatinus ... Pruthenis, Lithuanis ... domitis ... c-es illos atque tributarios Polonórum ducibus fecerit.
2. officialis urzędnik pobierający czynsz; vectigalium exactor
KodMaz(L) p. 176 (a. 1431) : terram nostram Warschoviensem ... cum ... officialibus c-bus et censitis, tributariis, theolonariis.
Cf. CENSUARIUS.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)