Ogólne
Pełne hasło
Więcej

CENSEO

Gramatyka
  • Formycenseo
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -ere, -ui, -itum
Znaczenia
  • I.
    • A. propr.
      • 1. homines: szacować ze względu na liczbę i stan majątkowy
      • 2. res: oceniać, szacować
    • B. transl. transl. oceniać, przypisywać wartość (czemuś lub komuś)
      • α. + praeconio wysławiać
      • β. + inter aliquos zaliczyć
      • γ. + in usum alicuius podporządkować
  • II.
    • 1. uważać, uznawać, mniemać
    • 2. postanowić, nakazać, wyznaczyć
    • 3. + nomine, vocabulo nazywać
  • III.
    • 1. + poena karać
    • 2. płacić czynsz

Pełne hasło

CENSEO, -ere, -ui, -itum
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • Dc.
  • BJ.
  • A.
  • N.
[formae coniugationis III:
CIOŁ. Lib. I p. 47 : magistrum ... ad vestram presenciam cen- simus e uestigio destinandum.
GŁOG. Alex. I fol. 106a : 'censo, -is, -ere, censui, censitum' id est 'censeo' vel 'numero' ... 'censitus' a 'censo' tertia semper habet (cf. ib. fol. 92a).
item IV:
GŁOG. Alex. I fol. 92a : 'censeo, -ui, -sum; censo (ed. censio), -ui, censitum' media correpta et 'censio, censiui, censitum' media producta idem significant.
Cf. Th. III 786,56 sq. ]
I.
A. propr.
1. homines: szacować ze względu na liczbę i stan majątkowy; recensere, fortunam ac facultates alicuius describere.
N.
milites :
ArPrawn VII p. 25 (a. 1566) : cum delectus habebitur, c-ri se et in ordinem aciei redigi patietur.
Ib. p. 31 (a. 1566) : nomen suum ... professi et in ordine aciei locati, ita vti c-si sunt, non alienatis equis et armis, cum quibus c-si sunt, in exercitu maneant.
2. res: oceniać, szacować; aestimare, valorem vel pretium statuere (additur abl. pretii vel modi).
B. transl. oceniać, przypisywać wartość (czemuś lub komuś); aestimare, pendere (praec. magni).
N. locut.
α. praeconio wysławiać; laudare, celebrare
Tom. IV p. 279 (a. 1518) : quis te non eo amplioribus c-bit praeconiis?
β. inter aliquos zaliczyć; i. q. numerare.
γ. in usum alicuius podporządkować; submittere
DokKujMaz p. 176 (a. 1257) : decorum, si momentanea corporum comoda in iuges c-antur usus animarum.
II.
1. uważać, uznawać, mniemać; existimare, iudicare, arbitrari.
Constr.
a. sq. acc. (praec. gerundii). b. sq. dupl. acc. c. sq. gen. qualitatis
*Tom. XIV p. 673 (a. 1532) : quem ducatum incolae petierunt ... c-ri iuris Saliqui, quo quae provinciae c-sae sunt etc.
d. sq. in c. abl.
CorpJP III p. 433 (a. 1519) : tractor barbae ... in tali culpa c-ndus est sicut etc.
e. sq. pro :
ArPrawn V p. 460 (saec. XV) : extunc canonicus c-ri debet pro residente et divinis officiis interessente.
f. sq. acc. c. inf.
N. de
sententia :
DŁUG. Hist. I p. 465 : c-ent singulorum sententiae Sbigneum nullatenus in patria ... tolerandum esse.
Cf. ib. IV p. 176.
2. postanowić, nakazać, wyznaczyć; decernere, statuere, iubere.
N. glossam Pol.
RFil XXIII p. 269 (saec. XV) : censores c-uerunt «skazaly».
GLcerv p. 494 : c-re est constituere et praecipere «vstawiac» ... vnde etiam dicere solemus ... senatum aliquid c-uisse «vchwalic, vstawic».
Syn.
disponere ( KodUJ II p. 104, a. 1449).
Constr.
a. sq. acc.
N.
in aliquem :
KADŁUB. p. 158 : non enim nescimus, quid in propriarum ultores iniuriarum iura c-ant.
b. sq. inf. c. sq. acc. c. inf.
3. nomine, vocabulo sim. et abs. : nazywać; nominare, appellare.
Syn.
nuncupari ( PommUrk VII p. 42, a. 1326) .
III. singularia
1. poena karać; punire
CodEp III p. 109 (a. 1461) : unica pena non contenti forcio; ribus c-antur penis.
2. płacić czynsz; pensionem solvere
CodVit p. 994 (a. 1409) : illi ... quandam insulam ... proprietariam habere volunt, et tamen de ea in antea domino regi c-uerunt.
Cf. CENSUS II.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)