Ogólne
Pełne hasło
Więcej

CANDELA

Gramatyka
  • Formycandela, candella, scandela
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -ae
  • Część mowyrzeczownik
  • Rodzaj
Znaczenia
  • świeca
    • a.
    • b. + candelam (-as) accendere exstinguere in terram proicere
    • c.
    • d. + candelae consumptio exstinctio exustio
      • α. + circa candelas przy świecach
      • β. + in extinctione candelae przy zgaszonej świecy, po ciemku
      • γ. + festum candelarum święto Matki Boskiej Gromnicznej

Pełne hasło

CANDELA s. CANDELLA s. SCANDELA, -ae f.
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • Dc.
  • B.
  • N.
świeca; cereus.
Iuncturae
a. candela ardet ( KodWp II p. 70, a. 1293 et saepissime).
b. candelam (-as) accendere ( KodWp I p. 52, a. 1207 et saepissime), exstinguere ( ib. et saepius), in terram proicere (in excommunicationis ritu
KodPol II p. 496, a. 1444 : excomunicatum ... in ecclesijs ... alta et intelligibili voce ... c-is accensis et in terram proiectis denuntietis.
Cf. CodEp III p. 109, a. 1461).
c. candela benedicta ( DŁUG. Op. p. 299 ) , cerea (cf. infra 42) , fusa ( KodKWil p. 474, a. 1494) , fusilis ( ib. p. 488, a. 1494) , inexstinguibilis ( DŁUG. LibBen I p. 174 ) , paschalis ( KsgKaz p. 39, a. 1372 et saepius), sepacea vel sepea (cf. infra 46).
d. candelae consumptio ( CodEp II p. 5, a. 1383) , exstinctio ( ArPrawn V p. 148, saec. XIV) , exustio ( AKapSąd II p. 757, a. 1511) . Conficitur e cera ( KodWp V p. 420, a. 1426 : de quatuor c-is cereijs.
ZabDziej I p. 115, a. 1489 : marcam unam pro cera ad faciendas c-as seu luminaria),
e sebo (
KsgKaz p. 39, a. 1372 : XII gr. pro sepe ad sc-as laboratoribus.
AKapSąd II p. 662, a. 1491 : c-e sepee.
ZabDziej IV 1, p. 82, a. 1555 : praetorianus debebit ... c-as bonas sepaceas facere).
N. glossas Pol.
KodWp V p. 420 (a. 1426) : de quatuor c-is cereijs dictis «postawniki» (cf. KodKWil p. 462, a. 1493 et ib.[ saepius)].
RachBon II p. 63 (a. 1545) : ex qua cera factae sunt c-ae pro exequiis 200 alias «kraczone swiecze».
N. locut.
α. circa candelas przy świecach; candelis accensis
ArHist V p. 161 (a. 1476) : Casper fuit vocatus ad convivium et vespere circa c-as coactus est cum ipsa copulari.
β. in extinctione candelae przy zgaszonej świecy, po ciemku; candela exstincta, in tenebris
ArPrawn VI p. 160 (a. 1554) : vulnerato in extinctione c-ae, extinguens illam ad solutionem vulnerum tenetur, sed vulneratus praestet primum iuramentum, quod in extinctione c-ae nescit, per quem sit vulneratus.
γ. festum candelarum święto Matki Boskiej Gromnicznej; i. e. Purificationis Beatae Virginis Mariae
ConcPol VI p. 253 (a. 1398) : de mense februarii: festum Purificacionis Marie Virginis ... sive c-arum, Agathe virginis etc. .
Cf. CANDELARIA.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)