Ogólne
Pełne hasło
Więcej

CAMERA

Gramatyka
  • Formycamera, camara, cameria, cammera, chamera, kamera
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -ae
  • Część mowyrzeczownik
  • Rodzajżeński
Znaczenia
  • I.
    • A. propr. propr. sklepienie
    • B. meton. kryte pomieszczenie
      • 2. izba mieszkalna, alkowa
      • 3. kajuta
      • 4. + necessarii, secreta ustęp
      • 5. pomieszczenie dla zwierząt domowych
      • 6. skład na rzeczy domowe, komora
        • a. + vestiaria
        • b. skrzynia?
        • c. przegroda w szafie
      • 7. + mercatoria, mercimonialis, mercalis
      • 8. warsztat rzemieślniczy?
      • 9. hurtowy skład królewski
      • 10. budynek urzędowy, w którym poddawano kontroli wagę towarów
      • 11. in salis fodinis: komora solna
      • 12. + caementaria aurea piec, w którym czyszczono złoto
    • C. transl.
      • 1.
        • a. skarb, urząd skarbowy
          • α. książęcy (królewski)
          • β. + apostolica (papae) : papieski
          • γ. biskupi
          • δ. zakonny
        • b. + monetaria mennica
        • c. komora celna, urząd celny
        • d. + montana naczelny urząd górniczy
      • 2. nadworny sąd panującego
  • II. namiot?

Pełne hasło

CAMERA, -ae f. scr. camara,,cameria,,cammera,,chamera,,kamera
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • Dc.
  • B.
  • BJ.
  • A.
  • H.
  • Ha.
  • N.
[gen. pl. camerum:
RachWaw p. 427 (a. 1564) : ab aedificatione 12 camerum.
generis m. ?
KsgKaz p. 39 (a. 1372) : reparavit kameram, in quo sculpantur lapides.]
I.
A. propr. sklepienie; fornix, tectum.
B. meton. kryte pomieszczenie; quicumque locus tectus i. sala, pokój; conclave, atrium
KodKKr I p. 93 (a. 1271) : in ... ecclesie c-a, que capitulum nuncupatur.
KodWp II p. 26 (a. 1290) : acta sunt hec in Wratislavia in c-a nostra.
Ib. II p. 185 (a. 1299) : actum et datum Poznanie in c-a sancti Stanislay.
In imagine
DŁUG. Hist. III p. 105 : de coelestibus sphaeris et inferni ... c-is.
2. izba mieszkalna, alkowa; cella habitationis, cubiculum
GALL p. 401(=21,8 M.) : Boleslaus pallia extensa et cortinas ... iussit... in c-am imperatoris comportare.
KsgŁawKr p. 86 (a. 1372) : Cristina unam c-am in domo ... debet possidere.
KodTyn p. 472 (a. 1465) : domum cum c-is opportunis familiae.
Praec.
użytkowana na podstawie podnajmu; habitatio conducta
AGZ XIV p. 209 (a. 1446) : quid Ostach recessionalis dare deberet, ex quo in c-a residebat et sub domino nil tenebat.
ZabDziej III p. 60 (a. 1490) : procurator domus ... petit ... grossos a Simone ... pro inquilinatu ... in presencia eiusdem negantis c-e convencionem.
In imagine
ModlWW p. 32 : fuisti c-a Regis glorie.
Ib. 33: tu es... aula, c-a, tronus... summi Regis.
Iuxta posita
atrium ( DŁUG. LibBen I p. 430 ) , cella ( AGZ III p. 150, a. 1402) , commodum ( RachJag p. 206, a. 1394) , habitatio ( Concl. p. 2, a. 1441).
Opp.
stuba, stubella ( ArHist XII p. 314, a. 1374 ; DŁUG. LibBen I p. 430 ; APozn II p. 207, a. 1488). ;
N. glossam Pol.
RachBon II p. 39 : ad pavimentum c-arum alias «alkierzow» in horto.
3. kajuta; diaeta navis
Tom. VIII p. 346 (a. 1526) : in ea trireme erant ... c-e ... viceregio luxu exornate.
4. necessarii, secreta ustęp; latrina
PommUrk IV p. 426 (a. 1310) : secretum accessorium sive necessarii c-am retro curiam nostram.
Ib. VI p. 300 (a. 1325) : c-am secretam ultra plancas extensam.
5. pomieszczenie dla zwierząt domowych; cellula animalium domestico rum, stabulum
StPPP II p. 318 (a. 1427) : domus ... et c-a «bidlna» sibi est cremata.
RachWaw p. 213 (a. 1534) : ad c-as propter sues.
Ib.
p. 282 (a. 1541) : asseribus, qui in c-is avicularum pendent.
StPPP XI p. 434 (a. 1563) : neque occluserat in c-am suam peccudem ipsius.
6. skład na rzeczy domowe, komora; receptaculum, ubi res domesticae asservantur, cella penaria
ZabDziej III p. 350 (a. 1494) : recepit sibi de c-a pernam lardi... tres truncos siliginis ... sedecim ulnas tele.
Ib.
p. 443 (a. 1497) : descendendo in c-am suam ... rapuit sibi 4 truncos tritici, tres avene ... quatuor pernas carnium lardi, camisiam bonam.
N.
a. vestiaria :
DŁUG. Hist. IV p. 75 : rex... c-am vestiariam ... purpuris et pannis pretiosis plenam ... offendit.
b. skrzynia? cista?
ZabDziej III p. 386 (a. 1495) : actricis gener invaserat suum repositorium et fregit sibi c-am ... et ... sibi recepit tunicam ... palium ... et lectisternia.
c. przegroda w szafie; pars armarii, loculus
CracArt IV p. 164 (a. 1459) : mensator ... armarium cum tribus c-is seu seraculis ... efficere ... se ... obligavit.
7. mercatoria, mercimonialis, mercalis et abs. : skład towarów, sklep: locus, ubi merces reponuntur aut prostant, taberna mercatoria
KodMp II p. 88 (a. 1253) : locatores quintam ... c-am pannorum ... libere possidebunt.
KodKKr I p. 111 (a. 1279) : cum... c-is et stacionibus, in quibus panes venduntur.
PreusUB I 2, p. 493 (a. 1303) : c-as, apothecas, seu institas pro... rebus inibi reponendis.
N. pl.
(pannorum) bazar sukienniczy, sukiennice; porticus, ubi panni venales proponuntur
KodMp III p. 184 (a. 1365) : teatrum seu c-as pannorum pro nobis reseruamus.
KodWp V p. 610 (a. 1439) : super pannicidiis seu c-is mercalibus muratis (cf. PommUB p. 537, a. 1302 et APozn II p. 391, a. 1499).
Syn. et iuxta posita
apotheca ( PreusUB p. 493, a. 1303 cf. supra 30 ) , casa ( AGZ III p. 19, a. 1358) , eramus ( LiegnUB p. 9, a. 1280) , curia ( ib. ), instita ( KsgKaz p. 374, a. 1396 et saepius), macellum (-a, AGZ III p. 12, a. 1348 et saepius), mensa ( Lites I p. 319, a. 1339 et saepius), scamnum ( KodWp III p. 277, a. 1366) , statio ( LiegnUB p. 27, a. 1313 ; ArHist X p. 61, a. 1534).
N. glossas Pol.
KodKrak I p. 1 (a. 1257) : de c-is institorum, que «cram» wlgariter appellantur.
KodMp III p. 283 (a. 1375) : omnes c-as alias «yathky» pannorum, institorum.
8. warsztat rzemieślniczy? officina fabrilis?
AGZ VIII p. 3 (a. 1359) : damus dicto ... sculteto ... macellum carnificum cum c-a fabrina construere.
KsgKaz p. 39 (a. 1372) : cf.
supra 64,15 sq. KodWp III p. 213 (a. 1362) : advocatus habebit de omnibus c-is... operatoriis ... carnificum, panum ... terciam partem.
KodKrak II p. 478 (a. 1504) : quicumque wlt effici magister ... artificij ... de c-a uel statione prouideatur.
9. hurtowy skład królewski; horreum regale
CodEp III p. 409 (a. 1492) : ut frumentorum c-a per regem sit instituta in Elbing.
AGZ IX p. 146 (a. 1496) : decrevimus c-am cere in civitate ... Leopoliensi instituere ... ubi iusto precio cera emetur.
Tom. III p. 60 (a. 1514) : c-am sali (sic ) nostri, quod ex Russia per Vislam devehitur ... instituerimus.
10. budynek urzędowy, w którym poddawano kontroli wagę towarów; locus in urbe constitutus, ubi mercium pondera examinabantur
KodMp III p. 147 (a. 1361) : ciuibus... c-am siue pensatorium, quod wlgariter «wassnicza» nominatur, in qua stateram siue pensam habeant, per quam omnes res venales... debeant pensari ... construendi ... licenciam concedimus.
11. in salis fodinis: komora solna; locus cavatus, ubi sal effodiebatur
IusMet p. 209 (a. 1507) : Octaviano ... sal in bonis ... episcopalibus perquirendi c-asque et salisfodinas erigendi... facultatem ... concedimus.
12. caementaria aurea piec, w którym czyszczono złoto; fornax, in quo aurum purgabatur
IusMet p. 221 (a. 1517) : juro... quod fideliter regam ... c-am cementariam auream.
Simili sensu
separatoria
ib. magistratum separatoriae c-ae ... in qua ... separatur aurum ab argento fideliter ... administrabo.
Cf. ib. p. 230 .
C. transl.
1.
a. skarb, urząd skarbowy; aerarium, aerarii praefectura
α. książęcy (królewski); principis fiscus
DokSul p. 314 (a. 1176) : conferimus ... claustro ... novem castores annuatim de c-a mea recipiendos.
KodWp I p. 565 (a. 1264) : quicunque Christianus per vim abstulerit pignus suum a Iudeo ... ut dissipator nostre c-e ... puniatur.
ArPrawn IV p. 154 (a. 1346) : bona profugi mobilia... c-e nostre... applicentur.
Ita saepius.
N.
lokalny ośrodek skarbowy w folwarkach królewskich; rei fiscalis praefectura in praediis regalibus constituta
AGZ XIII p. 525 (a. 1466) : tenes ipsam securim violenter ... quia non dedisti regali c-e, alias «do krolewskey obori» neque voluisti dare ad fideiussoriam, ita bonum sicut X grossos et totidem dampni.
Syn.
fiscus ( Lites I p. 30, a. 1320 et saepius), ius regale ( *KodWp III p. 39, a. 1355).
β. apostolica (papae) et abs. : papieski; papalis
*KodWp I p. 227 (a. 1248) : Gneznensis archiepiscopus viginti marcas auri olim fecit c-e nostre solvi.
Ib. III p. 200 (a. 1362) : recollector pecuniarum ... ad opus c-e domini... pape pertinencium.
KodPol II p. 396 (a. 1423) : sub pena mille florenorum auri puri de c-a iusti... ponderis.
N.
collectoria:
KodMaz(L) p. 88 (a. 1378) : auctoritate collectorie c-e domini ... pape, cujus officium gerimus.
γ. biskupi; episcopi
StSyn III p. 33 : contrafacientes in una marca argenti nostre c-e condempnantes.
δ. zakonny; monasterii
ArHist XII p. 339 (a. 1411) : magnos sumptus oportet nos facere ad capitulum generale, tamen ad festum ... venturum vobis tempus prorogavi, quod circa eam (sic ) custodi c-e nostre in Cracouia presentetis.
b. monetaria mennica; officina monetaria
IusMet p. 230 (a. 1517) : magistratum ... monetariae c-ae ... Nicolaum ... instituimus.
c. komora celna, urząd celny; locus portorii solvendi
PrzywWar p. 59 (a. 1549) : omnibus teloneorum nostrorum praefectis eorumque notariis et custodibus in omnibus c-is ... regni.
ArPrawn VI p. 190 (a. 1554) : quincunque ... res, a quibus theloneum solvendum est, in regno emat et illas versus limites regni ducat ... sese in c-is theloneatorum sistat.
d. montana naczelny urząd górniczy; rei metallicae praefectura
IusMet p. 220 (a. 1517) : fideliter exigam jus c-ae montanae regalis ab omnibus colonis montium.
Ib. custodiam, ne in fraudem c-ae montanae regalis, metalla ad c-am regiam pertinentia per colonos... distrahantur.
Ib. fideliter de perceptis et expositis c-ae montanae faciam ... domino regi rationem.
CorpJP III p. 340 (a. 1417) : inquisitorium officium ad augmentum c-ae nostrae montanae etiam illi commisimus.
2. nadworny sąd panującego; iudicium in aula principis (ducis, regis, imperatoris) iudicans
KodWp II p. 449 (a. 1332) : quicunque se trahit de iudicio provinciali ante nostram faciem vel ad c-am.
CodEp I 2, p. 55 (a. 1448) : plurimi ex partibus Alamaniae convenerant propter generale iudicium, quod c-a imperialis agere debuit.
StPPP XI p. 98 (a. 1523) : ab eodem iudicio ad alium iudicium et sic a iudicio usque ad k-am regie maiestatis.
II. namiot? tentorium?
*Tom. IV p. 323 (a. 1518) : c-e ... ex auro burcato rizo brunaticoque veluto pauculo mixto, incredibilis magnitudinis.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)