Ogólne
Pełne hasło
Więcej

ASSIGNO

Gramatyka
  • Formyassigno, asigno, asingno
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -are, -avi, -atum
Znaczenia
  • I. propr.
    • 1. opatrzyć pieczęcią
    • 2. oznaczyć
    • 3. spisać, zapisać
    • 4.
      • a. dopisać, dodać
      • b. zapisać
    • 5. + foedus, pacem zawrzeć (pokój, przymierze)
  • II. transl.
    • A.
      • 1. wyznaczyć, ustalić
      • 2. wymieniać, wskazywać, określać
      • 3. zapisać, odstąpić, przekazać, oddać w posiadanie
      • 4. sensu latiore: dawać, oddawać
        • α. + captivum
        • β. + sigillum
        • γ. + causas suas
      • 5. + pecuniam wypłacać
      • 6. przypisywać coś komuś
    • B.
      • 1. wyznaczać, przeznaczać, mianować (zwł. na jakieś stanowisko)
      • 2. + XIIInazywać
      • 3. iur. iur. zastępować kogoś

Pełne hasło

AS-SIGNO s. ASIGNO s. ASINGNO, -are, -avi, -atum
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • Dc.
  • BJ.
  • H. (assingno),
  • N.
I. propr.
1. opatrzyć pieczęcią; signare.
Additur
impressione sigilli :
CodEp II p. 252 (a. 1430) : conclusionem ... signi ... mei a-vi impressione et appensione sigilli.
KodWp II p. 241 (a. 1305) : presentem cartulam inpressione et appensione nostri sigilli duximus a-ndam.
2. oznaczyć; signis instruere
KsgLub p. 29 (a. 1465) : scopulos in arboribus renovavimus antiquos et, ubi non fuerunt in arboribus, a-vimus.
3. spisać, zapisać; conscribere
KodWp I p. 15 (a. 1139-1144): hec acta sunt et dicta stylique officio diligenter a-ta sub testimoniis ... idonearum personarum (cf. MonDipl p. 47).
StPPP VIII p. 341 (a. 1389) : presbiter ... habuit litteras suas super dote ... a-tas ... per Hinconem.
CracArt I V p. 30 (a. 1399) : de concordia liberarie ([i. e. libere)] circa sacristiam ecclesie ... S. Marie cum muratore facta in cedula per sacristianum a-ta.
4.
a. dopisać, dodać; ascribere, scripto addere
AGZ XVII p. 411 (a. 1504) : Żurowski obligatus est hanc inscriptionem inscribere in lib(ro) terr(estri) sub vadio centum marc. quod vadium debet a-ri ad pecuniam capitalem.
Cf. Th. II 890,79 sq.
b. zapisać; referre in numerum
RachDw III p. 125 (a. 1570) : Stephanus... a-tus in numerum fistulatorum.
Ib. : Simon ex pueris cantoribus a-tus inter fistulatores.
Ib. Bartholomeus ... ex pueris cantoribus a-tus inter iuvenes musicos.
5. foedus, pacem zawrzeć (pokój, przymierze); componere
CIOŁ. Lib. I p. 121 : quod ligas, quas fecit cum rege Polonie ... contra Cruciferos ... illas liberet et nobis a-et.
MIECH. p. 72 : conuenientibus ... tribus ducibus ... pacem firmant et a-ant.
II. transl.
A. res
1. wyznaczyć, ustalić; constituere.
Iuxta posita
conferre ( KsgGrWp II p. 47, a. 1394) , dare ( StPPP VIII p. 2, a. 1376 et saepius), eligere, statuere ( AKapSąd II p. 61, a. 1425) , praefigere ( ib.III p. 132, a. 1509) .
Praec.
terminum (i. e. diem iudicii KodWp I p. 354, a. 1262 et saepissime).
Constr.
a. sq. in c. abl.
StPPP VIII p. 202 (a. 1386) : terminus a-atur eis ... in crastino Purif. Virginis Marie.
ArPrawn VIII p. 138 (a. 1416) : alij termini a-antur in duabus septimanis.
b. sq. abl.
StPPP VII p. 442 (a. 1398) : terminum ... tercia die post ingressum ... regis habent a-tum.
Ib. p. 859 (a. 1400) : castellanus ... terminum a-uit IIIIa die post diem sancti Allexy.
c. sq. ad vel in a. acc.
StPPP VIII p. 70 (a. 1382) : est eis terminus ad colloquium a-tus.
AKapSąd II p. 6 (a. 1409) : terminum ... ad octavam diem a-vit.
AGZ XV p. 196 (a. 1477) : in quem diem et locum a-bit terminum.
Ita saepius.
d. sq. dupl. acc.
ArHist X p. 138 (a. 1523) : terminum prefatam feriam sextam a-ndo.
e. sq. infra:
StPPP VIII p. 319 (a. 1389) : alii termini infra duas septimanas sunt a-ti.
Cf. ArPrawn VIII p. 129 (a. 1415) .
f. sq. ultra:
StPPP III p. 11 (a. 1532) : dilationes ultra tres hebdomadas a-re.
g. sq. per:
StPPP II p. 41 (a. 1394) : alii termini a-ti sunt per tres septimanas.
Item abs.
terminus assignatus i. q. peremptorius ( s. v. )
KsgMaz II p. 45 (a. 1424) : habent terminum coram domino principe peremptorium sive a-tum.
Praeterea metas et terminos bonorum ( Kod Pol I p. 42, a. 1237 et saepius), oppidum pro loco synodi ( AKapSąd II p. 61, a. 1425) , locum et diem congressionis ( ArHist VIII p. 331, a. 1499) , horam ( ArLit I p. 83, a. 1521) , censum super domo ( KsgŁawKr p. 90, a. 1372) , divisionem hereditatis ( StPPP VIII p. 739, a. 1399) , solutionem (pro aliqua die: ZabDziej III p. 602, a. 1489) , treugas pacis usque ad aliquam diem ( KsgGrWp II p. 47, a. 1394) , silentium et taciturnitatem alicui ( KodWp III p. 339, a. 1396) .
N. gramm.
vocabulum pro subiecto ( GŁOG. Alex. II fol. A 2b) .
2. wymieniać, wskazywać, określać; demonstrare, designare, definire
KADŁUB. p. 130 : promptum non est huius virtuti similem a-re.
VITELO OpM p. 59 : huius nulla rationalis causa potest a-ri.
Syn.
allegare :
KomKadł p. 386 : Vincentius causas allegat et a-at, quae etc.
N. glossam Pol.
AGZ XI p. 198 (a. 1442) : a-ndo alias «wymenyayocz» dampnum ... per ipsos ... facta (ita pro factum).
GŁOG. Don. fol. 20a : omnis diffinitio est bene a-ta, que datur per genus et differentiam.
N. constr. sq. abl.
CALLIM. Rhet. p. 2 : quis circumstantia persone a-atur.
3. zapisać, odstąpić, przekazać, oddać w posiadanie; donare, possidendum tradere.
Syn. et iuxta posita
appropriare ( PrzywKr p. 15, a. 1395) , ascribere ( ZapSądWp I p. 2, a. 1400) , concedere ( *KodMp II p. 203, a. 1298) , conferre ( PrzywKr p. 15, a. 1395) , constituere ( AKapSąd II p. 852, a. 1527) , dare ( *KodMp II p. 203, a. 1298 et saepius), demonstrare ( PP II p. 58, a. 1450) , deputare ( Dogiel I p. 415, a. 1475) , dotare ( AKapSąd III p. 345, a. 1528) , exhibere ( StSyn III p. 9, a. 1320) , incorporare ( AKapSąd III p. 345, a. 1528) , legare ( CracArt IV p. 93, a. 1435) , ordinare ( StPPP II p. 336, a. 1429) , praesentare ( KodMp II p. 229, a. 1313 ; KodWp I p. 167, a. 1360) ;, resignare ( PrPol p. 81, a. 1398 et saepius), tradere ( StPPP VIII p. 288, a. 1388).
N. glossam Pol.
StPPP II p. 336 (a. 1429) : partem hereditatis ... post conductum Pasche proximum ordinare et a-re alias «zdwacz» ... debebunt.
Constr.
aliquid
a. sq. dat.
b. sq. ad:
KodWp III p. 553 (a. 1389) : castrum ad manus suas a-bimus.
PrPol p. 148 (a. 1398) : medium ... debebit pro se recipere et medium ad castrum Posnaniense a-re.
c. sq. in c. acc.
KsgHenr p. 28 : partem hereditatis ... huic claustro in possessionem perpetuam a-re.
d. sq. in c.abl.
StPPP VIII p. 137 (a. 1385) : XXXV marcas ... in sua tota hereditate ... a-uit.
Ib.
p. 352 (a. 1389) : tercia pars predii ... in C marcis ... sibi a-atur.
e. sq. gerundivo
DyplMog p. 2 (a. 1222) : fontem salis ... praedictis fratribus a-amus perpetuo possidendum.
KsgHenr p. 65: mansos totidem a-arunt ... possidendos. KsgŁawKr p. 1 (a. 1365) : duas marcas eidem Georgio in hereditate sua ... tollendas benivole a-vit.
Ib. p. 55 (a. 1370) : a-vit ... uxori sue ... totum ... perpetuo possidendum.
StPPP VIII p. 343 (a. 1389) : Lassotha ... sibi ... XV marcas a-uit recipiendas.
f. sq. super:
AGZ XI p. 45 (a. 1429) : racione ... dotis ... super medietate bonorum ... centum marcas a-vit et expedivit vulgariter «wypravyl».
g. sq. pro:
KsgHenr p. 104 : Iesco autem pro se a-uit ... tres marcas.
Ib. infra a-uit ... sex marcas pro ... Iohanne.
Ib. p. 130 : pro qua decima a-uimus ... decimas de tribus uillis.
h. sq. inf.
StPPP VIII p. 230 (a. 1387) : Petrasius ... super kmethonem ... pro censu capete grossorum recipere a-uit.
N.
obligatorie (obligatione) oddać w zastaw; pignori dare
KodWp III p. 74 (a. 1357) : quod ... Jacussius hereditatem ... episcopo Posnaniensi in viginti marcis ... obligatorie a-visset.
Ib. p. 316 (a. 1368) : Sandivogius ... quatuor mansos ... Nicolao ... in viginti marcis... obligacione a-vit.
Simili sensu abs.
StPPP VIII p. 252 (a. 1388) : tabernam et II kmethones ... a-uit et obligauit in XXX marcis.
Ib. p. 431 (a. 1397) : possessionem ... dicte hereditatis debet a-re et obligare.
N. locut.
α. altare in titulum et beneficium perpetuum ( KodUJ IV p. 114, a. 1532).
β. annos libertatis cmetonibus ( KodMp II p. 172, a. 1288).
γ. contributionem ( CodEp III p. 39, a. 1449 : super facto contributionis, per ... papam ... nostro regi in prelatis ... a-te).
δ. provinciam pro feudo ( Dogiel IV p. 288, a. 1532 : quamobrem Albertus ... dictas provincias ... regi Poloniae ... pro feudo a-re potuit).
4. sensu latiore: dawać, oddawać; dare, tradere.
Syn.
offerre, tradere ( DŁUG. LibBen III p. 138 ) .
N.
α. captivum
*SSrSil II p. 476 (a. 1274) : dux Wratizlaviensis ... captivus sit vestris manibus a-tus.
StPPP I p. 324 (a. 1420) : si quis ... arbores ... succiderit, poterit per heredem silvae captivari et ad cautionem fidejussoriam petentibus a-ri.
β. sigillum :
KOMOR. p. 324 : sigillum ... a-re generali ministro ... debet.
γ. causas suas (sc. agendas)
AGZ XI p. 141 (a. 1438) : resignavit et a-vit alias «wzdala» domino Marcisso ... omnes causas.
5. pecuniam wypłacać; solvere
Lites I p. 402 (a. 1339) : in qua moneta fuit sibi dicta pecunia a-ta.
KodKKr p. 345 (a. 1347) : Apostolice Sedis nuntio dante, a-nte, numerante, ponderante et deponente ... triginta tres marcas.
N.
ius uiścić opłatę sądową, tzw. przysądne; i. e. pecuniam iudicibus solvi solitam
KsgGrWp I p. 246 (a. 1396) : Andreas ... astitit termino ... super Verusz ... et jus a-vit wlgo «przisand».
Ib. jus a-vit ipsorum judicum.
Ita saepius.
N. constr. sq.
de :
KodUJ I p. 29 (a. 1400) : doctoribus et magistris ... de centum marcis ... ratione salarii ... animadvertimus a-ndum.
6. przypisywać coś komuś; tribuere, imputare.
B. homines
1. wyznaczać, przeznaczać, mianować (zwł. na jakieś stanowisko); designare (praec. ad aliquod munus gerendum)
*MPH II p. 34 (Ebbo): pium Ottonem ... testantur ... ab archiepiscopo ... imperiali aulae a-tum.
Cf.
ib. supra eum Ottonem principi a-vit.
MARTIN. OP. Chr. p. 76 : ibique venerunt ex omnibus prouincijs mundi ... a-ntes eum [(Alexandrum sc.]) dominum ... mundi.
Syn. constituere ( KsgCzer p. 270, a. 1423) , deputare ( KodWp V p. 405, a. 1425 ; AKapSąd III p. 137, a. 1509) , dare, statuere ( ib. p. 64, a. 1495).
Constr.
a. sq. acc.
b. sq. dupl. acc. MARTIN. OP. Chr. p. 76 cf.
AKapSąd III p. 137 (a. 1509) : executorem testamenti deputo et a-o Paulum ... archidiaconum.
Cf. Th. II 893,28 sqq.
N.
aliquem liberum uwolnić od winy; a culpa vacuum declarare
StPPP IX p. 45 (a. 1453) : iurati a-uerunt eum liberum pro eodem suppellectilio.
c. sq. dat. * MPH II p. 34 cf. sq.
N. locut.
α. Christo nawrócić na wiarę chrześcijańską; ad Christi fidem convertere ( *CodVit p. 685, a. 1424) .
β. aliquem loco :
DŁUG. Hist. V p. 380 : captivorum turba ... variis locis a-ta.
d. sq. in c. acc.
ArHist III p. 281 (a. 1398) : ipsum in testem a-uit (cf. ib. VIII p. 462).
TPaw IV p. 746 (a. 1399) : a-ntes eundem praedictum in procuratorem.
e. sq. ad:
AGZ VI p. 1 (a. 1386) : magistri sutorum ... ad sedecim ... staciones sutoricas appropriati et a-ti extiterunt.
AKapSąd II p. 72 (a. 1426) : ipsum ad possessionem admisit et a-vit.
KsgCzer p. 270 (a. 1423) : praeco ... fuit constitutus et a-tus ad conspiciendam causam.
f. sq. pro:
KodWp V p. 405 (a. 1425) : duodecim viros ... pro consiliarijs dicte ciuitatis ... deputare et omnimode a-re.
g. sq. in c. abl.
KsgPrzem II p. 45 (a. 1448) : dominum Iohannem in possessione a-re.
h. sq. adv.
CodVit p. 511 (a. 1420) : Innocencius Papa ... coadiutorie sibi fratrem suum a-vit.
2. nazywać; nominare
StPPP II p.265 (a. 1421) : Potrko autem dixit se militem et a-uit se de cleynodio Lyss.
AGZ XI p. 20 (a. 1425) : Nicolaus ... diffamatus est et ignobili titulo a-tus perSpithkonem.
Ib. XIII
p. 250(a. 1447) : Petrus dixit ... quod ipse esset ribaldus ... a patre ipsum taliter a-vit.
3. iur. zastępować kogoś; nomine alicuius agere
KsgGrWp II p. 351 (a. 1400) : habeo istum, qui me pro hoc intercedet et a-bit.
AGZ XI p. 249 (a. 1444) : dictus procurator a-vit «przypovadal» et dominus Iohannes nec per se nec per procuratorem cum Katherina steterunt in termino.
N. sensa parum perspicuo
ib. dictus procurator cum procuratione ipsos proclamavit et a-vit alias «sdal» et posuit memoriale.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)