Ogólne
Pełne hasło
Więcej

APPARENTIA

Gramatyka
  • Formyapparentia, apparencia
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -ae
  • Część mowyrzeczownik
  • Rodzajżeński
Znaczenia
  • I. zjawienie się,ukazanie się, nadejście
  • II.
    • 1. wygląd zewnętrzny, widok
    • 2. pozór, złudzenie, pretekst
      • α. + visuum (in visu) złudzenie wzrokowe
      • β. astr. astr. pozorny bieg planety
    • 3. znak, dowód
  • III. jasność, oczywistość

Pełne hasło

APPARENTIA s. APPARENCIA, -ae f.
  • F.
  • Th. (rec.)
  • Bl.
  • S.
  • Dc.
  • B.
  • BJ.
  • H.
  • N.
I. zjawienie się,ukazanie się, nadejście; actus apparendi, adventus
DŁUG. Hist. III p. 227 : lucernarum coelestium otiosam ... putantes a-am.
II.
1. wygląd zewnętrzny, widok; habitus, aspectus, visus
ConcPol VI p. 213 (a. 1398) : a-a extrinsecorum fidelium mentes ad devocionem intrinsecus moveantur (ed. moneantur).
Ztschr. LXV p. 291 (a. 1331) : alij pro quadam solum a-a sigillo eorum signant quidem litteras.
N. glossam Pol.
RFil XXV p. 153 (a. 1450) : pretendit decorem a-e «vydzy scha czudny na wsrok».
N.
phil. sposób przedstawiania się, aspekt; forma, qua aliquid apparet
GŁOG. ExLog fol. 130a : artifici communi licet descendere de genere in genus saltem in genere et in communi et sub racionibus et a-ijs generalibus.
Inde
2. pozór, złudzenie, pretekst; species, simulatio, praetextus
MARTIN. Serm. fol. 175b : stella cum sit magna, parua est in a-a.
UrkBBresl p. 133 (a. 1284) : nullum colorem vel a-am habent justicie aut eciam veritatis.
Syn.
praetextus ( JusPol p. 362, a. 1501).
N. glossam Pol.
RFil XXIII p. 278 (saec. XV) : de a-a «z obludnoszczy vidomosczy».
N. locut.
sub a-a dla pozoru, pozornie; specie
*Tom. VIII p. 279 (a. 1526) : vojevoda ... in Albam ... pervenit ... demortuo regi Ludovico sub a-a gratificaturus.
N.
α. visuum (in visu) złudzenie wzrokowe; oculorum deceptio
VITELO Opt. p. 164 : laterum trigoni omnia puncta in a-a uisuum duplicata.
Ib. p. 440 : imago ... secundum a-am in uisu propter angulorum excessum uidetur maior.
β. astr. pozorny bieg planety; planetae motus apparens
ALBERT. p. 113 : ista ergo a-a in Mercurio nullo modo aliter salvari potest nisi positis aliis duobus orbibus huiusmodi dispositionis.
COPERN. Rv. p. 180 : particulares differentias mediis apparentibus ... motibus exhibere, quas Graeci posthaphaereses vocant, iuniores aequationes, quarum ablatione vel adiectione a-ae concinnantur.
Ib.
p. 225 : ita se habet ratio solaris a-ae per mobilitatem terrae consentiens.
3. znak, dowód; indicium, signum
NIC. BŁ. Serm. II p. 14 : Iudaei miracula tua Christe daemonibus adscripserunt ... tuae sanctitatis a-am in scandalum peruerterunt.
Visit. p. 32 (a. 1511) : nulla est ibi a-a granicierum et ideo granicies sunt ibidem necessario faciendae.
III. jasność, oczywistość; claritas, evidentia
KodPol II p. 710 (a. 1349) : petens ... privilegia propter ipsorum non claram a-am in scriptura ... renouari.
WŁODK. p. 275 : pro istius opinionis a-a facit etc.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)