Ogólne
Pełne hasło
Więcej

AFFECTO

Gramatyka
  • Formyaffecto, afecto
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -are, -avi, -atum
Znaczenia
  • I.
    • 1. pragnąć usilnie czegoś, starać się o coś
    • 2. + alicui życzyć komuś
  • II. gorliwie prosić o coś, wzywać, zachęcać do czegoś
  • III. iur.
    • 1. + ius ad aliquid, intromissionem, iuramentum, poenam, satisfactionem) żądać, domagać się czegoś sądownie, dopominać się (np. prawa do czegoś, przysięgi, kary, zadośćuczynienia)
    • 2. + ad powoływać się na ..
  • IV. przedstawiać?
  • V. udawać coś

Pełne hasło

AFFECTO s. AFECTO, -are, -avi, -atum
  • F.
  • Th.
  • S.
  • Dc.
  • B.
  • N.
I.
1. pragnąć usilnie czegoś, starać się o coś; vehementer cupere, cum studio expetere aliquid; adduntur adv. vel adverbialiter dicta cordialiter ( ArHist XII p. 303, a. 1375) ; totius cordis desideriis ( KodMp III p. 154, a. 1462) ; intensis desideriis ( *CodEp III p. 153, a. 1471) ; omni studio et desiderio ( ib. p. 32, a. 1448) ; tota mente ( *ib. p. 479, a. 1500) etc.
Constr.
a. sq. acc.
N.
aliquem in matrimonium :
PP III p. 131 (a. 1446) : dominus Nikel ... a-uit ipsorum amicam (i. e. consanguineam, cf. s. v. ) in matrimonium,
b. sq. pro:
CodEp III p. 451 (a. 1498) : ne estiment ... regiam maiestatem pro lucro suo a-re.
c. sq. inf.
d. sq. acc. c. inf.
AKapSąd III p. 378 (a. 1500) : missa perpetua, quam institui a-bat et optabat.
e. sq. enuntiato finali
CodEp III p. 32 (a. 1448) : omni nostro studio et desiderio a-ntes, ut ... possit ... reverti.
KodLit p. 143 (a. 1411) : a-ntes, quatenus ... fidem dare uelitis.
2. alicui życzyć komuś; optare alicui
RHist XXIX p. 499 (a. 1433) : a-amus vobis omne bonum.
CodEp I 1 p. 81 (a. 1437) : summo a-ns desiderio honorabili Andreae … de aliquo praedictorum personatuum provideri.
II. gorliwie prosić o coś, wzywać, zachęcać do czegoś; aliquid studiose rogare, ad aliquid hortari; etiam additis studiose ( APozn I p. 313, a. 1460) ; instanti postulatione ( AGZ XV p. 567, a. 1484) ; precibus ( ib. XIX p. 461, a. 1500).
Constr.
a. ad aliquid:
Tom. II p. 147 (a. 1513) : ad quod [(sc. bellum)], ut nuper illtem vram a-vimus et hortati sumus, nunc iterum a-amus et hortamur.
b. sq. inf. c. sq. enuntiato finali
ChrMP p. 494 : fratrem Boleslaum ... supplicat et a-at, ut jusjurandi observatione se invicem obstringant.
AKapSąd II p. 5 (a. 1404) : vos requirimus a-ntes, quatinus ... Egidium ... nulla iudicare debeatis racione.
CodVit p. 390 (a. 1417) : scribit vra stas, quod ego a-rem multis intercessionibus et scriptis vestris (immo meis?), quomodo intercedatis pro me apud dominum meum regem.
III. iur. t. t.
1. żądać, domagać się czegoś sądownie, dopominać się (np. prawa do czegoś, przysięgi, kary, zadośćuczynienia); postulare aliquid in iudicio (e. g. ius ad aliquid, intromissionem, iuramentum, poenam, satisfactionem)
StPPP IX p. 99 (a. 1472) : scultetus ... a-vit seu commonuit alias «vpominal szye» ultimam pecunyam.
AGZ XVII p. 264 (a. 1490) : Hryczko ... a-vit iuramentum alias «parlszye o przyssyąga».
N.
domagać się od pana wsi wymiaru sprawiedliwości na poddanym chłopie; apud dominum villae ius in colonum eius dicendum flagitare
KsgCzer p. 134 (a. 1408) : citasti meum cmetonem praeter meum ius non a-ns apud me ius, et ego habeo ius Theutonicum.
AGZ XIX p. 89 (a. 1491) : et ipse sartor te a-bat per nobiles, ut sibi iusticiam ministrares.
Constr.
a. sq. acc. (ab aliquo, apud aliquem)
APozn I p. 100 (a.1443) : recognoverunt se non ... habere ... litteram ... quam eadem Agnes ... a-vit ab eis.
N.
(poenam) contra aliquem :
StPPP II p. 873 (a. 1490) : rex ... a-bat alias «przypovedalszye» contra nobiles Onnegos.
Saepe ministerialem:
KodWp III p. 92 (a. 1357) : ad introligacionem bonorum ... si procederint et ministeriales a-verint super pignora.
KsgLub p. 74 (a. 1453) : videns camerarius, quia a-vit ministerialem, addidit sibi ... Martinum habentem vigorem Andree ministerialis.
AGZ XII p. 405 (a. 1472) : procurator ... a-vit alias «żądał» ministerialem apud camerarios.
b. sq. acc. c. inf.
StPPP VI p. 102 (a. 1518) : procurator ... a-vit legi praefatam remissionem.
Ib. procurator ... a-vit a iudicio decerni lucrum super etc.
c. sq. ut:
StPPP IX p. 26 (a. 1424) : a-ns coram iudicio ... a domina, ut domina dicet, quo iure ... sculteciam meam tenet.
KsgLub p. 111 (a. 1487) : Elisabeth ... attentabat ... contra ... Andream ... a-ns, ut ei satisfaceret ... pro graniciebus.
d. abs.
AGZ XVIII p. 184 (a. 1479) : Alexander ... a-vit super humerum regale in suis lucris et prelucris.
Ib. XIV p. 98 (a. 1443) : ideo ipsum introduco in ius castrense, ex quo non a-vit in tempore.
2. refl. ad powoływać się na ...; appellare aliquid
KsgLub p. 112 (a. 1487) : procurator ... dixit ... hic se a-at videlicet ad iniusticias (ed. inusticias) alias «ku nyesprawnosczam».
IV. przedstawiać? proferre? ostendere?
ArHist VI p. 140 (a. 1514) : de statutis,.quae conduntur ... a-ent ea dno et que videbuntur rationabilia etc.
V. udawać coś; simulare, cf. AFFECTATUS III.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)