- F.
- Th.
- S.
- A.
I.
iur.
1.
oszacowanie, ocena; actio
aestimandi vel valor alicuius rei
ex ea actione constitutus
(syn.
taxa:
APozn I
p. 341, a.
1462
; taxatio
: ArHist X
p. 368, a.
1564).
Iuncturae c. adi.
α.
iusta, vera
należyta;
aequa.
β.
praesumptuosa
przypuszczalna, prawdopodobna; quae prope
ad iustam accedit
StPPP IX p. 227 (a. 1531) : margeritae presumptuosa e-e duorum florenorum valoris.Eodem fere sensu communis ( Lites II p. 233, a. 1413).
γ.
levis
niska; iusta
minor
Lites II p. 283 , (a. 1413) : dampna ... leviori e-e, qua fieri potuerant, existimata ... sunt.
AKapSąd III p. 162 (a. 1512) : singula … conputando levi e-e extimat ad XXX sexagenas;eodem sensu facilis (( CodEp I 1 p. 51, a. 1418) ; ;opp. gravis ( ZabDziej I p. 11, a. 1490).
2.
równowartość (zwł. odszkodowanie); valor aequus
(praec. de damni restitutione)
*KodWp I p. 32 (a. 1180) : nec presumat ullus raptorum defuncto episcopo succedere, donec absolutionis beneficium assequatur, ablatis restitutis vel ablatorum congrua e-e premissa.
KADŁUB. p. 162 : e-i gregis quis neget obnoxios (mercennarios, qui gregem a lupis distrahi passi sunt ).
II.
cena, wartość;
pretium, valor.
N.
o pieniądzach: wartość obiegowa; de moneta:valor currens.
Dogiel IV p. 246 (a. 1526) : sitque ea moneta in grani valore et ae-e par Polonicae.
COPERN. OpM p. 29 : oportet tamen valorem monetae ab e-e discerni.
Dogiel I p. 213 (a. 1549) : moneta iusto valore cudatur eiusque ae-o constituatur.
III.
1.
ocena, opinia;
existimatio, sententia.
Iuncturae verbales:
ae-e perpendere; recensere (
DŁUG. Op.
p. 82
).
N. locut.
α.
ad (iuxta) ae-em
wedle oceny, około;
probabiliter, fere
*CodEp II p. 457 (a. 1445) : ad simplicem e-em summa Grecorum quasi milium trium cecidit.
ArPrawn V p. 465 (saec. XV) : quinque marcas communis pecunie ad e-em.
β.
ultra (supra) ae-em
niespodziewanie, niezwykle; praeter spem,
insolitum in modum
DŁUG. Op. p. 11 : matronam ... infecundam supra ae-em humanam generasse.
Id. Hist. I p. 598 : cantharum argenteum ... ultra ae-em miro modo magnum.
2.
domysły, przypuszczenia;
coniectura, opinio
DŁUG. Hist. I p. 66 : habet nonnullorum tam ae-o quam assertio Craccum ... ante incarnationem Christi annis ... quadringentis regnare apud Polonorum gentem coepisse.
COPERN. Rv. p. 404 : sidus in eo loco constitutum stationis faciat ae-em.
3.
phil. jeden
z tzw.
w średniowieczu zmysłów
wewnętrznych; una potentiarum sensitivarum intrinsecarum, quae ita
medio aevo vocabantur
VITELO OpM p. 39 : intrinsecae potentiae sunt scilicet sensus communis, imaginatio, phantasia, ae-o et memoria;cf. AESTIMATIVA.
IV.
1.
de rebus:znaczenie,waga;
momentum, vis
CodVit p. 510 (a. 1420) : quam magne inportancie, valoris, e-is et potentie sunt predicte terre.
StPPP VI p. 396 (a. 1531) : citationes terrestres tamquam levioris ae-is.
N. locut.
α.
ae-em in
se recipere
posiadać jakąś wartość, znaczenie;
aliquo valore esse
*CodVit p. 883 (a. 1429) : an ignoras, quod corpus humanum nullam in se recipit e-em?
β.
ap.
DŁUG.
aliquid in ae-e habere (ponere)
cenić coś, przywiązywać do czegoś wagę;
magni facere
Op. p. 16 : solam veritatem habens in ae-e et cultu.
Hist. V p. 209 : neque ... mandata regia ... ponebant in aliqua ae-e vel pavore.
Eodem sensu
gravem ae-em de aliqua re facere:
Hist. IV p. 216 : ut ... scripturam falsam ... rex leviter ... ferret, neque de illa ... gravem faceret ae-em;item magna apud aliquem alicuius rei ae-o est:
Hist. I p. 193 : temporis ... apud eum [(sc. Boleslaum)] erat magna caritas et ae-o.
2.
de hominibus:opinia między ludźmi;
fama,qua quis inter homines fruitur
CodEp III p. 58 (a. 1451) : de me ... habere bonam ae-em.
MPH IV p. 472 (a. 1454) : homo bone fame et ae-is.
N.
locut.
KADŁUB. p. 97 : nullam ae-is infamiam avunculus tuus pertimescat.