General
Full Entry
More

AESTIMATIO

Grammar
  • Formsaestimatio, estimacio, estimatio,
  • Etymology cf. P. M. Quantin, ALMA XXII 1952, 171 -183.
  • Inflectional type -onis
  • Part of Speechnoun
  • Genderfeminine
Meaning Outline
  • I. iur.
    • 1. actio aestimandi vel valor alicuius rei ex ea actione constitutus
      • α. + iusta, vera aequa.
      • β. + praesumptuosa quae prope ad iustam accedit
      • γ. + levis iusta minor
    • 2. valor aequus (praec. de damni restitutione)
  • II. pretium, valor.
  • III.
    • 1. existimatio, sententia.
      • α. + ad (iuxta) ae-em probabiliter, fere
      • β. + ultra (supra) ae-em praeter spem, insolitum in modum
    • 2. coniectura, opinio
    • 3. phil. una potentiarum sensitivarum intrinsecarum, quae ita medio aevo vocabantur
  • IV.
    • 1. momentum, vis
      • α. + ae-em in se recipere aliquo valore esse
      • β. + aliquid in ae-e habere (ponere) magni facere
    • 2. fama,qua quis inter homines fruitur

Pełne hasło

AESTIMATIO s. ESTIMACIO s. ESTIMATIO, -onis f.
  • F.
  • Th.
  • S.
  • A.
(cf. P. M. Quantin, ALMA XXII 1952, 171 -183).
I. iur.
1. oszacowanie, ocena; actio aestimandi vel valor alicuius rei ex ea actione constitutus (syn. taxa: APozn I p. 341, a. 1462 ; taxatio : ArHist X p. 368, a. 1564).
Iuncturae c. adi.
α. iusta, vera należyta; aequa.
β. praesumptuosa przypuszczalna, prawdopodobna; quae prope ad iustam accedit
StPPP IX p. 227 (a. 1531) : margeritae presumptuosa e-e duorum florenorum valoris.
Eodem fere sensu communis ( Lites II p. 233, a. 1413).
γ. levis niska; iusta minor
Lites II p. 283 , (a. 1413) : dampna ... leviori e-e, qua fieri potuerant, existimata ... sunt.
AKapSąd III p. 162 (a. 1512) : singula … conputando levi e-e extimat ad XXX sexagenas;
eodem sensu facilis (( CodEp I 1 p. 51, a. 1418) ; ;opp. gravis ( ZabDziej I p. 11, a. 1490).
2. równowartość (zwł. odszkodowanie); valor aequus (praec. de damni restitutione)
*KodWp I p. 32 (a. 1180) : nec presumat ullus raptorum defuncto episcopo succedere, donec absolutionis beneficium assequatur, ablatis restitutis vel ablatorum congrua e-e premissa.
KADŁUB. p. 162 : e-i gregis quis neget obnoxios (mercennarios, qui gregem a lupis distrahi passi sunt ).
II. cena, wartość; pretium, valor.
N.
o pieniądzach: wartość obiegowa; de moneta:valor currens.
Dogiel IV p. 246 (a. 1526) : sitque ea moneta in grani valore et ae-e par Polonicae.
COPERN. OpM p. 29 : oportet tamen valorem monetae ab e-e discerni.
Dogiel I p. 213 (a. 1549) : moneta iusto valore cudatur eiusque ae-o constituatur.
III.
1. ocena, opinia; existimatio, sententia.
Iuncturae verbales:
ae-e perpendere; recensere ( DŁUG. Op. p. 82 ).
N. locut.
α. ad (iuxta) ae-em wedle oceny, około; probabiliter, fere
*CodEp II p. 457 (a. 1445) : ad simplicem e-em summa Grecorum quasi milium trium cecidit.
ArPrawn V p. 465 (saec. XV) : quinque marcas communis pecunie ad e-em.
β. ultra (supra) ae-em niespodziewanie, niezwykle; praeter spem, insolitum in modum
DŁUG. Op. p. 11 : matronam ... infecundam supra ae-em humanam generasse.
Id. Hist. I p. 598 : cantharum argenteum ... ultra ae-em miro modo magnum.
2. domysły, przypuszczenia; coniectura, opinio
DŁUG. Hist. I p. 66 : habet nonnullorum tam ae-o quam assertio Craccum ... ante incarnationem Christi annis ... quadringentis regnare apud Polonorum gentem coepisse.
COPERN. Rv. p. 404 : sidus in eo loco constitutum stationis faciat ae-em.
3. phil. jeden z tzw. w średniowieczu zmysłów wewnętrznych; una potentiarum sensitivarum intrinsecarum, quae ita medio aevo vocabantur
VITELO OpM p. 39 : intrinsecae potentiae sunt scilicet sensus communis, imaginatio, phantasia, ae-o et memoria;
cf. AESTIMATIVA.
IV.
1. de rebus:znaczenie,waga; momentum, vis
CodVit p. 510 (a. 1420) : quam magne inportancie, valoris, e-is et potentie sunt predicte terre.
StPPP VI p. 396 (a. 1531) : citationes terrestres tamquam levioris ae-is.
N. locut.
α. ae-em in se recipere posiadać jakąś wartość, znaczenie; aliquo valore esse
*CodVit p. 883 (a. 1429) : an ignoras, quod corpus humanum nullam in se recipit e-em?
β. ap. DŁUG. aliquid in ae-e habere (ponere) cenić coś, przywiązywać do czegoś wagę; magni facere
Op. p. 16 : solam veritatem habens in ae-e et cultu.
Hist. V p. 209 : neque ... mandata regia ... ponebant in aliqua ae-e vel pavore.
Eodem sensu
gravem ae-em de aliqua re facere:
Hist. IV p. 216 : ut ... scripturam falsam ... rex leviter ... ferret, neque de illa ... gravem faceret ae-em;
item magna apud aliquem alicuius rei ae-o est:
Hist. I p. 193 : temporis ... apud eum [(sc. Boleslaum)] erat magna caritas et ae-o.
2. de hominibus:opinia między ludźmi; fama,qua quis inter homines fruitur
CodEp III p. 58 (a. 1451) : de me ... habere bonam ae-em.
MPH IV p. 472 (a. 1454) : homo bone fame et ae-is.
N. locut.
KADŁUB. p. 97 : nullam ae-is infamiam avunculus tuus pertimescat.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)