Ogólne
Pełne hasło
Więcej

ALLODIUM

Gramatyka
  • Formyallodium, aladium, aleodium, alodium, alodyum, holadium, hollodium, holodium, olodium,
  • Etymologia s. v. alodis.
  • Odmiana -ii
  • Część mowyrzeczownik
  • Rodzajnijaki
Znaczenia
  • I.
    • 1. praedium hereditarium praeter servitium militare ab omni praestatione immune
    • 2. eccl. beneficium quoddam
  • II. transl.
    • 1.
      • a. horreum
      • b. horrei pars
      • c. frumentum horreo conditum
    • 2. stabulum
    • 3. aedificia sensu latiore praec. quae ad rem domesticam spectant
  • III. signa quaedam, quae ponebantur in finibus praedii in alicuius possesionem traditi

Pełne hasło

ALLODIUM, -ii n.
  • Dc.
  • B.
  • BJ.
  • A.
  • N.
(s. v. alodis). scr. aladium,,aleodium,,alodium,,alodyum,, holadium,,hollodium,,holodium,,olodium.
I.
1. folwark, posiadłość dziedziczna, wolna od świadczeń z wyjątkiem służby wojskowej; praedium hereditarium praeter servitium militare ab omni praestatione immune
KodMp II p. 37 (a. 1227) : per eorum territorium, quantum ipsorum a-um durat.
KodWp I p. 288 (a. 1253) : addimus ei (sc. civitati Śrem ) quinque mansos ... liberos pro ipsius a-o.
N. glossas Pol.
ArPrawn X p. 26 (a. 1394) : a-um «forwark».
Cf.
TPaw VII p. 350 ; GLb p. 5). TPaw VII p. 400 (a. 1424) ;: medietas cuilibet a-y id est «dworu».
KodKWil I p. 217 (a. 1449) : a-um alias «dworecz» cum hominibus, pratis et lacu.
Syn.
praedium ( KodWp I p. 412, a. 1278 et saepissime), curia ( UrkOel s p. 120, a. 1284 et saepius);praeterea occurunt agri (( KodKKrI p.226, a. 1344 ; StPPP VIII p.686, a. 1399) ; ; area ( KodKKr II p. 46, a. 1372) ; campus ( ŁASKI LibBen I p. 125 ) ; grangia ( *Theiner I p. 125, a. 1313) ; hereditas ( KodMp IV p. 324, a. 1438) ; hortus ( KodWp II p. 325, a. 1316) ; manerium ( *MPVat III p. 328, a. 1349 ; LiegnUB p. 162 a. 1363) ; villa ( KodWp V p. 415, a. 1426) .
Constr.
a. sq. gen. possessoris
ArPrawn V p. 421 (a. 1392): super a-o Stanislai.
Lites III p. 126 (a. 1414) : a-um ... domini Petri.
b. sq. appellatione loci
*Theiner I p. 125 (a. 1313) : a-um sive grangiam Biscopiz nuncupatam.
KodMp IV p. 4 (a. 1386) : curiam siue a-um suum dictum Gołąbicze.
c. sq. in:
KsgŁawKr p. 12 (a. 1367) : a-um in Grunhobil.
Ib. a-um in Prandnik.
d. sq. circa:
KsgŁawKr p. 224 (a. 1393) : a-ii circa Prendnik.
N. locut.
α. a-um durat sięga; i. q. extenditur ( KodMp II p. 37, a. 1227 ; DokSul p. 321, a. 1233).
β. a-um facere ( KodWp IV p. 8, a. 1267 ; *UrkBBr p. 302, a. 1345) ; eodem sensu construere (( LeubUB p. 188, a. 1252 ; *SammlUB p. 21, a. 1257 ; DokKujMaz p. 198, a. 1325 ; KodKWil I p. 49, a. 1397) ; ; locare (( LeubUB p. 188, a. 1252 ; KodMp II p. 212, a. 1308). ;
2. eccl. rodzaj beneficium; beneficium quoddam
*Theiner I p. 343 (a. 1332) : nunnulla perpetua beneficia ecclesiastica sine cura, que a-a vulgariter nuncupantur.
II. usurpatur etiam transl. ad singulas sui partes designandas
1.
a. stodoła, gumno; horreum
TPaw III p. 377 (a. 1396) : Jan Andree h-um «gumna» compursit.
StPPP VIII p. 422 (a. 1397) : pro a-o destructo.
RachBon p. 92 (a. 1535) : ab erectione h-i duorum ostiorum.
N. glossas Pol.
AGZ XIII p. 194 (a. 1446) : a-um alias «gvmno» (item ib.IX p. 382, a. 1452; ib. XIV p. 345, a. 1452).
GLb p. 5 : a-um «stodola».
b. część stodoły, sąsiek; horrei pars
Visit. p. 497 (a. 1534) : in horreo ... ruinosum vetusque a-um.
Ib. p. 563 : in quo horreo sunt tria a-a: unum vetus ... quod est plenum feno, in alio ... tres quartae avenae.
c. zawartość stodoły; frumentum horreo conditum
AGZ XIII p. 194 (a. 1446) : a-um alias «gvmno» ... tritulasti.
DŁUG. Hist. III p. 573 : trituratis ... omnibus regiis a-is et horreis.
2. obora; stabulum
Lites III p. 41 (a. 1414) : a-a sive casalia pecoribus et pecudibus.
Cf. ib. I p. 244 (a. 1412).
3. inne zabudowania zwł. gospodarskie; aedificia sensu latiore praec. quae ad rem domesticam spectant
AGZ XVI p. 67 (a. 1468) : Iohannes habet domum magnam cum a-o «szopą».
JusPol p. 453 (a. 1472) : domus ... sepes, h-a et stabula ... reformare debebit.
ArSang II p. 270 (a. 1498) : ab aedificiis plebanalibus seu h-is.
KodWiel p. 39 (a. 1489) : in a-o siue in depositorio salis.
RachWaw p. 332 (a. 1545) : carpentariis circa mensas in o-o ad coquinas laborantibus.
III. znaki graniczne stwierdzające prawa własności na pewnym terytorium; signa quaedam, quae ponebantur in finibus praedii in alicuius possesionem traditi
KodKKr I p. 20 (a. 1224) : episcopus obtinuit plenaria posesssione dimidiam partem ... predij ... quam partem ... positis a-js intermediis iussu ducis in presentia plurium ... publice limitaujt.
Ib. p. 21 : ne ... controuersia reuiiiisceret ... predicte uille a-a iterato ... innouauit.
Ib. p. 22 : hec ... innouatio a-orum ... duobus diebus celebrata.
KodPol I p. 35 (a. 1232) : ne malicia hominum prefatam domum ... inquietet, eam certis terminis et a-is circummunire jure spondemus.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)