Ogólne
Pełne hasło
Więcej

EXALTO

Gramatyka
  • Formyexalto
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -are, -avi, -atum
Znaczenia
  • I. concr.
    • 1. elevare, sursum tollere.
    • 2. altiorem reddere
    • 3. + vocem, clamorem in elevare, tollere.
  • II. abstr. statum,condicionem, auctoritatem, dignitatem sim. alicuius (rei) extollere, augere, amplificare.

Pełne hasło

EXALTO, -are, -avi, -atum
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • Dc.
  • B.
  • L.
  • A.
  • K.
I. de concr.
1. podnieść do góry; elevare, sursum tollere.
2. podwyższyć, uczynić wyższym; altiorem reddere
PommUrk II p. 593 (a. 1286) : aquam molendinariam prenominatis duobus viris e-re non licebit (cf. ib. III p. 64 a. 1289).
KsgŁawKr p. 131 (a. 1375) : si murus e-etur.
Ita saepius. Glossa Pol.
AGZ XIII p. 479 (a. 1465) : tu e-asti alias «podnyoslesch» aggerem alias «groblo)» aput piscinam ... alcius quam fuit ab antiquo.
3. vocem, clamorem podnosić; elevare, tollere. Occ. sq. in c. acc.
KrMU p. 93 (a. 1424) : in masculinos garritos veluti equus in equirrinos hymnicos (leg. hinnitus?) vocem e-vit.
II. de abstr. podnosić, wywyższać, powiększać; statum,condicionem, auctoritatem, dignitatem sim. alicuius (rei) extollere, augere, amplificare.
Constr.
a. sq. abl.
b. sq. ad:
KodLit p. 93 (a. 1407) : cognouimus amiciciam vestram ad sedem summi magisterii ... esse ... e-tam.
Ita saepius.
c. sq. in c. acc.
KH XLV p. 75 (a. 1423) : ecclesiis sub umbra ipsius regiminis florentibus et in fructum celebrem e-ntis (sic pro exaltatis).
d. sq. super.
N.
α. locut. cornu (ex Vlg. Ps. 148, 14 et saepius).
β. (refl. et mediopass. in malam partem sensu superbiae, iactantiae) wywyższać się; efferri. Occ. constr. sq. contra :
NIC. BŁ. Serm. I p. 18 : si ... superbiendo contra Deum se e-at.
γ. saepe subauditur laudando, praedicando, celebrando sim.
δ. (de pretio) podnieść, podwyższyć; augere
ŁASKI ComPriv fol. 219a : nulli licet monetam vel forum (i. pretium ) eleuare vel e-re sine licentia principis.
Simili sensu
aliquid in solutione podnieść czynsz z czegoś; vectigal augere
RachJag p. 64 (a. 1388) : census istorum Quatuortemporum est maior, quam predictorum, quia dominus procurator aduocaciam e-uit in solucione.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)