Ogólne
Pełne hasło
Więcej

DORSUM

Gramatyka
  • Formydorsum, torsum
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -i
  • Część mowyrzeczownik
  • Rodzajnijaki
Znaczenia
  • alicuius rei pars posterior,tergum
    • A.
      • 1. corporis pars posterior.
      • 2. corporis pars superior.
        • a. pellis, quae in dorso est
        • b. carnes ex dorso pecudis sumptae
    • B.
      • 1.
        • a. concr. summa pars, culmen.
          • α.
          • β. planities concavitati opposita
        • b. abstr. auxilium, adiumentum
      • 2.
        • a. + a dorso:
        • b. + in dorso
        • c. + dorso a dorso

Pełne hasło

DORSUM s. TORSUM, -i n.
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • Dc.
  • L.
  • A.
tylna część,tył; alicuius rei pars posterior,tergum
A. animantium
1. (hominum) tylna część ciała, plecy; corporis pars posterior. Glossa Pol.
AGZ XV p. 360 (a. 1498) : vulnera ... in d-o ... alias na «chrzbyeczye».
Locut. in imagine
dorsum vertere odwracać, zwracać; avertere,convertere. Occ. in fugam uciekać; fugere
AKapSąd II p. 876 (a. 1449) : audito eo idem ... ab ipsis in fugam d-a vertit.
2. animalium (praec. iumentorum) grzbiet; corporis pars superior.
N.
a. skóra,futro znajdujące się na grzbiecie; pellis, quae in dorso est
StPPP II p. 269 (a. 1422) : uxor ... debebit dare wlpinum pellicium d-orum wlpium.
CracArtI p. 134 (a
1450) : pallium ... de xamito rubeo cum auro texto et subducto d-is de vario.
Ita saepius. Cf. DORSINUS.
b. mięso z grzbietu zwierzęcia; carnes ex dorso pecudis sumptae
Visit. p. 222 (a. 1512) : advocatus ... percipiet ... in foro libero ... tertium armum, alias «lopadka» carnium et tertium d-um cuiuslibet porci.
B. rerum
1.
a. concr. górna, najwyższa część, wypukłość; summa pars, culmen.
N.
α. Alpium ( Tom. IV p. 238, a. 1517).
β. in insigni nobilium
ArPrawn VIII 1 p. 108 (a. 1411) : signum in clipeo: duas lunas ad se d-is conuersas.
DŁUG. Clen. p. 81 : Kopaschyna pro insigni defert duos fluvios d-is invicem iunctis.
Occ. powierzchnia równa, płaska,przeciwległa wklęsłości; planities concavitati opposita
VITELO Opt. p. 61 : in medio d-i huius uasis sit perpendiculariter erectum aliquod corpus.
Ib. p. 411 : superponatur uitrum laminae, ita quod d-um concauitatis, hoc est superficies plana concauitati superposita sit ex parte duorum foraminum.
b. abstr. poparcie, oparcie; auxilium, adiumentum
SSrSil VII p. 205 (a. 1469) : unus ... ita frivole solebat loqui, ut ceteri consules et scabini non audebant adversum loqui; d-um, super quo se fundavit, habere potuit ... in omnibus czechis.
2. solummodo in locut.
a. a dorso:
DŁUG. Hist. V p. 669 : necessitates a d-o relictae.
AKapSąd II p. 314 (a. 1487) : in causa ... a d-o annotata.
ŹrWaw I p. 91 (a. 1489) : nota decreti ... a d-o scripta.
Ita saepius. Cf. Th. V 1,2041,2 sqq. et DORSALITER.
b. in dorso :
Lites I p. 68 (a. 1339) : ab alia parte, in d-o sigilli erat sculpta ... aquilla.
DokMp II p. 57 (a. 1426) : in d-o sacristie.
AKapSąd I p. 92 (a. 1457) : eisdem ortum in d-o balnei ... habere concesserunt.
Ita saepius. Cf. Th. V 1,2041,10—12.
c. dorso i. q. a dorso
DŁUG. LibBen II p. 322 : agros ... decurrentes d-o iuxta sepes oppidanorum (e Pol. tyłem?).
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)