Ogólne
Pełne hasło
Więcej

DOS

Gramatyka
  • Formydos
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana
  • Część mowy
  • Rodzajżeński
Znaczenia
  • I.
    • A. id quod feminae nubenti a patre vel tutore dabatur
    • B. + dos et dotalicium A B i. q. dotaliciumI
    • C. eccl.
      • 1. ecclesiae vel parochiae praedium, reditus, bona
      • 2.
        • a. + ecclesiae plebani fundus, praedium parochiae rusticae, area ecclesiae propria
        • b. domus plebani
  • II. concr.+ 1 munus, donum.
    • 2. abstr. (praec. pl.) virtutes,dona, munera.

Pełne hasło

DOS, dotis s. dothis f.
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • Dc.
  • B.
  • L.
  • A.
  • H.
  • Ha.
  • N.
[generis n.
StPPP VIII p. 135 (a. 1385) : in qua hereditate dos et dotalicium habet.
Ib. p. 262 (a. 1388) : mater sua dos et dotalicium suum ... resignauit.
ArHist V p. 143 (a. 1461) : importavit dos suum.
AGZ XII p. 321 (a. 1469) : dedi ei dos.
generis m. vel n.
CodVit p. 619 (a. 1424) : pro vero, iusto et legittimo dote.
AGZ XII p. 28 (a.1437) : racione veri dotis (ita ib. saepius ).
generis m. DokMp III p. 294 (a.1449) : predictum dothem.]
I.
A. posag dawany kobiecie wychodzącej za mąż przez ojca lub opiekuna; id quod feminae nubenti a patre vel tutore dabatur (ad rem cf. Bardach, Historia państwa i prawa I p. 286, 493 sq. ; Dąbkowski, Prawo prywatne I p. 387—399). Glossae Pol.
StPPP VIII p. 35 (a. 1381) : d-em et dotalicium ... quod wlgariter dicitur «possag» et «wiano»(ita saepe ).
TArch p. 35 (a.1409) : Newstamp ... obligavit hereditatem ... sorori sue ... racione sue d-is, wulgariter dicte(ed. -i) «wyano».
AGZ XIV p. 303 (a. 1450) : pro vestimentis d-is, alias «possagowich».
Ib. XIX p. 193 (a.1483) : marcas d-is alias «wyprawi possagu».
Ib. XVIII p. 547 (a. 1502) : racione d-is alias «wnyeschanya» olim nobilis Marthe.
Glossa et explicatio
GLb p. 33 : d-s «posag», est quaedam donatio facta a patre mulieri, vel ab extraneo, vel facta a muliere ipsi viro pro oneribus matrimonii sustinendis, item dicitur «vyano, oprava».
B. wiano,suma pieniężna, zabezpieczana żonie przez męża na jego dobrach jako odwzajemnienie za posag; i. q. dotaliciumI
Lites I p. 417 (a. 1269) : maritus vero centum marcas eidem uxori nomine d-is assignabit.
Ib. II p. 368 (a. 1343) : sexaginta grossos ... causa d-is propter nuptias uxori dabimus.
Ita saepius. Glossa Pol.
AGZ XII p. 94 (a. 1441) : racione d-is, wulgariter «wyana».
Per abundantiam dicitur dos et dotalicium sensu A et B
AGZ XII p. 202 (a. 1450) : recognovit post ... uxorem suam se recepisse centum marcas racione d-is et dotalicii (i. dotis ) et ex adverso ... uxori sue ... ducentas marcas inscripsit racione d-is et dotalicii (i. dotalicii ).
Ita ib. saepius.
C. eccl. t. t.
1. uposażenie kościoła, parafii; ecclesiae vel parochiae praedium, reditus, bona
CodSil(M) II p. 204 (a. 1218) : in decimis nichil nobis retinuimus, quod in d-em ecclesiis illis assignare possemus.
DokMp IV p. 5 (a. 1224) : dedimus in d-em eidem ecclesiae decimas quatuor villarum.
KodKKr I p. 96 (a. 1273) : eius villae d-s, videlicet VI boues cum herpicario et semina ad vnum aratrum darj consueta ... salua permanebit.
Ita passim.
Inde
2.
a. gospodarstwo plebanii wiejskiej, obszar ziemi do niej należący; fundus, praedium parochiae rusticae, area ecclesiae propria
KodWp I p. 362 (a. 1264) : licenciam dedimus ad ecclesiam construendam, cui duos mansos pro d-e assignamus.
StSyn III p. 51 : iudices ecclesiastici ... causas ... iudicent ... iuxta ecclesias aut in d-bus earum.
Ita passim. . Saepius additur gen. ecclesiae ( KodMp III p. 294, a. 1375 et saepe), plebani ( DokMp I p. 113, a. 1358 et saepe). Glossae Pol.
StPPP III p. 27 : d-ium seu agrorum plebanalium, qui vulgo «poświatne» nominantur.
AKapSąd III p. 1 (a. 1448) : de agris plebani ... in d-em ecclesie assignatis, alias «poszwyanthne».
b. sam budynek plebanii; domus plebani
CodEp II p. 62 (a. 1413) : in domo seu d-e ... rectoris parrochialis ecclesiae in Nova Civitate.
KodKKr II p. 422 (a. 1417) : mansionarius autem ... in d-e stabit in expensis apud ... ecclesiae rectorem.
Ita saepius.
Syn.
domus :
StPPP XII p. 530 (a. 1524) : d-s seu domus plebanalis.
II. 1 . concr. dar, podarunek; munus, donum.
2. abstr. (zwł. pl. ) zalety,przymioty,dary; (praec. pl.) virtutes,dona, munera.
Constr.
a. abs. b. sq. gen. obi. vel subi.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)