Ogólne
Pełne hasło
Więcej

DISIUNGO

Gramatyka
  • Formydisiungo, diiungo
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -ere, -xi, -ctum
Znaczenia
  • I. propr.
    • 1. separare, secernere, segregare.
      • α. + digitos, manus seiungere,extendere
      • β. + testudinem destruere
    • 2.
      • a. separare, segregare. Praec. refl. et pass. rozstawać się, odchodzić; discedere, abire.
      • b. auferre, abducere
  • II. transl.
    • 1. phil. per disiunctionem (cf. s. v. II 1) praedicare
    • 2. iur.+ terminum diem iudicii prorogare

Pełne hasło

DISIUNGO s. DIIUNGO, -ere, -xi, -ctum
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • L.
  • A.
I. propr.
1. res: odłączać, oddzielać, rozdzielać; separare, secernere, segregare.
Praec. gram. de coniunctione disiunctiva
dictiones ( GŁOG. Alex. II fol. D IVb, cf. Th. V 1, 1387, 6 sq.), vel inter propositiones ( WROCŁ. Dial. fol. J VIIIb : vel vocula ... d-it inter duas propositiones).
Item mus.
gradus :
KROMER MusFig fol. G IIb : punctum ... disiunctiuum ... d-it gradus.
N.
α. digitos, manus rozłączać (złożone palce), rozkładać (ręce); seiungere,extendere
NIC. BŁ. Tract. fol. i Ia : ab hoc loco stringuntur ... pollices et indices utriusque manus nec d-untur.
DŁUG. Hist. IV p. 252 : d-tis porrectisque in utramque partem manibus.
β. testudinem rozebrać; destruere
ChrClar p. 475 : quam testudinem iussit ... abbas ab invicem cum discrecione precipua d-re.
2. animantes
a. rozłączać; separare, segregare. Praec. refl. et pass. rozstawać się, odchodzić; discedere, abire.
b. zabierać,uprowadzać; auferre, abducere
PAUL. CR. p. 147, v. 11 : ipsa dies mihi ... fidum d-xit Achatem.
AKapSąd II p. 687 (a. 1498) : Nicolaus ... vaccas ... de grege communi ville ... abegit et d-xit ac in usum suum convertit.
Constr. ad
1—2: aliquem (aliquid) a. sq. dat. , cf. b. sq. ab. c. sq. de, cf. d. sq. inter, cf.
II. transl.
1. phil. tworzyć alternatywę lub dyzjunkcję; per disiunctionem (cf. s. v. II 1) praedicare
GŁOG. ExLog fol. 98b : propter extremitatum coniunctionem vel disiunctionem cum medio extremitates creduntur proporcionabiliter inter se coniungi vel d-i vel de medio predicari coniunctim, de quo predicantur diuisim.
2. iur. terminum przełożyć termin rozprawy sądowej; diem iudicii prorogare
MazZHerb p. 20 (a. 1453) : Derslaus ... cum omnibus fratribus ... d-erunt sibi invicem terminum.
ArPrawn VIII p. 52 (a. 1458) : Petrus ... et Domarath ... terminum eis (i. sibi )d-erunt ad sex septimanas.
Cf. DISIUNCTIO III.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)