Ogólne
Pełne hasło
Więcej

DESTITUO

Gramatyka
  • Formydestituo, distituo
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -ere, -ui, -utum
Znaczenia
  • I.
    • 1. privare, fraudare; pass. być pozbawionym, tracić; privari, perdere, deficere.
    • 2. aliquem a munere amovere, magistratum alicui abrogare
    • 3. tollere, abolere (cf. Th. V1, 766, 30)
  • II.
    • 1. deserere, relinquere.
    • 2. rem incohatamintermittere (saec. XV).
    • 3. decipere, fallere (saec. XVI).

Pełne hasło

DESTITUO s. DISTITUO, -ere, -ui, -utum
  • F.
  • Th.
  • Bl.
  • S.
  • L.
  • A.
  • N.
I.
1. pozbawiać; privare, fraudare; pass. być pozbawionym, tracić; privari, perdere, deficere.
Constr.
a. sq. abl. b. sq. ab:
PommUrk IV p. 182 (a. 1305) : abbas et conventus fuerunt a percepcione dictorum reddituum d-ti.
CantMAe I p. 43, v. 8 b (saec. XIV) : mox a carne d-ta verum solem est secuta (cf. Th. V 1, 765,55 ).
c. sq. de :
ŁASKI ComPriv fol. 81b : tragarios rebelles ... stigarius debet ... de laboribus d-re.
Occ. osłabić, uszczuplić; deminuere, extenuare
Tom. V p. 337 (a. 1521) : copie ille Germanice nude alimentis, d-te continuis incursantium impressionibus, vigilia, insomnitate, fame ... afflicte ac imminute.
Inde
2. pozbawiać (składać z) urzędu, usuwać ze stanowiska; aliquem a munere amovere, magistratum alicui abrogare
KodMp II p. 64 (a. 1242) : absque uoluntate ... episcopi ... coenobium nichil facere audebit ... nec abbatissam constituere aut d-re.
Ib. I p. 54 (a. 1257) : ut rectores uillarum earumdem per sororem nostram ... Salomeam ... et abbatissam ... constituantur et earum d-antur arbitrio.
Ita passim.
Constr.
a. abs. et saepius. b. sq. ab :
ArHist XII p 328 (a. 1345) : non per litteram vestra reverencia d-atur ab officio, sed per personalem meam presenciam.
Ita passim. c. sq. de :
*LhnUrk I p. 155 (a. 1339) : ipsos de capitaniatu ... d-re, degradare.
Ita saepius.
Syn.
alienare ( KodKKr II p. 408, a. 1416) , amovere ( ib. ) degradare ( ), deponere ( KodKKr II p. 178, a. 1393 et saepius).
Opp.
constituere ( et saepius), instituere ( KodKKr I p. 191, a. 1332 et vulgo), statuere ( KodMp III p. 166, a. 1363 et saepius).
3. singulare: znosić, usuwać; tollere, abolere (cf. Th. V1, 766, 30)
PP II p. 158 (a. 1453) : vnum grossum ... racione thelonei pontalis per nos instituti in recompensam navigij per nos d-ti prefatis ciuibus solvant.
Tom. VII p. 392 (a. 1525) : statutum est, ut omnes fraternitates tollantur et d-antur.
II.
1. opuszczać, porzucać; deserere, relinquere.
N. locut.
destitutum ire podupadać, niszczeć; pessum ire
PrzMog p. 45 : miror ... tam ... famosum per orbem Ordinem tam celeri lugubrique clade d-tum iisse.
Huc quoque pertinere videtur
DŁUG. Hist. V p. 631 : apud Ploczensem civitatem Istula ... exigua etiam d-bat navigia (i. e. adeo tenuis fuit, ut navigia desiderent ).
2. poniechać czegoś, odstąpić od czegoś; rem incohatamintermittere (saec. XV).
3. oszukać, zawieść; decipere, fallere (saec. XVI).
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)