Ogólne
Pełne hasło
Więcej

DILATIO-1

Gramatyka
  • Formydilatio, delacio, delatio, dilacio
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -onis
  • Część mowyrzeczownik
  • Rodzajżeński
Znaczenia
  • I. procrastinatio, prolatio, cunctatio, mora.
    • α.
    • β.
    • γ.
    • δ. + dilatio (inter-) supervenit
    • ε.
    • a.
    • b.
    • c.
    • d.
      • α.
      • β.
      • γ.
    • e.
      • α.
      • β.
      • γ.
  • II. mus. distantia, intervallum

Pełne hasło

1. DILATIO, -onis f. scr. delacio,,delatio,, dilacio
  • F.
  • Th.
  • S.
  • L.
I. odkładanie czegoś, zwlekanie z czymś, zwłoka, przerwa; procrastinatio, prolatio, cunctatio, mora. Glossa Pol.
StPPP XI p. 249 (a. 1468) : habet sibi solvere sine omni d-e wlgariter «besz szudniie wlokij».
Iuxta ponitur
condicio ( KsgŁawKr p. 71, a. 1371 et saepius), contradictio ( KodWp II p. 179, a. 1299) , difficultas ( DokMp I p. 334, a. 1405) , mora ( DŁUG. Op. p. 38 ) , procrastinatio ( DokMp I p. 413, a. 1417).
Additur
prolixior ( GALL p. 162, 19) . Praec. iur. t. t. odroczenie terminu; prorogatio (diei iudicii).
Additur
iuris ( APozn II p. 65, a. 1477) , terminorum ( KodPol I p. 137, a. 1291 et saepius). Glossae Pol.
StPPP IX p. 150 (a. 1494) : alium terminum habere posset ... cum d-e alias «ss ffrystem».
GLcerv p. 532 : d-o est temporis in caussa prorogatio, «odwłoka, odłożenie roku» (cf. GLb p. 31).
Inde meton. tyle co: termin przełożony i. q. terminus prorogatus
Lites I p. 99 (a. 1339) : ad producendos … testes in presenti causa pro prima et secunda d-e.
StPPP III p. 11 : in omnibus causis magnis ... d-es ultra tres hebdomadas non possint ... assignare.
AKapSąd I p. 3 (a. 1404) : induxit ... testem ... pro secunda d-e.
Ita saepius. Ad rem cf. Balzer, Przewód sądowy pp. 97—112.
Locut. potiores
α. dilationem (-es) accipere, capere, obtinere ( Tom. V p. 150, a. 1520 ; ZabDziej I p. 210, a. 1529 ;et saepius), petere ( ArPrawn VIII p. 107, a. 1411 ;ulteriorem: AKapSąd II p. 376, a. 1498) ; item terminum dilationi(s) acceptare, petere ( TPaw IV p. 439, a. 1391 ; ARect II p. 113, a. 1545).
β. dilationem (-es) admittere (frivolas), assignare, concedere, facere ( StPPP III p. 11 ; *KodWp III p. 627, a. 1390 ;; per aliquem * StPPP VIII p. 488, a. 1398 ; ArPrawn I p. 452, a. 1557 ;; item per dilationem terminum disponere: StPPP VIII p. 287, a. 1388) , in dilationem ponere ( BreslUB p. 170, a. 1349) .
γ. pro dilatione fideiubere ( TPaw IV p. 177, a. 1408).
δ. dilatio (inter-) supervenit ( StPPP II p. 556, a. 1398 et saepius;
ib. p. 489, a. 1398 : cum capellano),
pendet ( Lites I p. 99, a. 1339) .
ε. absque (sine) dilatione sim. (vulgo).
N.
sine dilatione quovis mota (sic KsgMaz II p. 59, a. 1424).
Item
dilatione procul mota ( StPPP VI p. 778, a. 1399 et saepius); postposita ( ib. p. 736, a. 1399 et saepius). ).
Constr.
a. sq. gen. subi.
KodLit p. 30 (a. 1323) : quorum legatorum d-o tedia nobis generat infinita.
ARect I p. 328 (a. 1491) : Iohannes protestatus est super eius excepcione et de-e iudicis.
b. sq. gen. obi.
c. sq. cum, cf.
d. indicatur finis
α. sq. gen. gerundii
StPPP VII 2 , p. 246 : qui d-em petit statuendi evictorem.
β. sq. ad :
DŁUG. Op. p. 636 : petet ... de-em ad replicandum.
AKapSąd III p. 376 (a. 1498) : d-em ad producendum plures testes.
Ib. p. 168 (a. 1513) : dominus ... dedit d-em IX dierum ad avisandum capitaneum pro informacione.
γ. sq. in c. acc.
StPPP IX p. 150 (a. 1494) : cum d-e in iuuamen cause domini sui.
e. indicatur tempus
α. sq. gen. ,cf.
β. sq. ad :
ArLit I p. 5 (a. 1421) : petat d-em a communitate ad certum terminum.
ZabDziej I p. 210 (a. 1529) : d-em obtinuit ad secundum ius (i. terminum ).
γ. sq. in c. acc.
ArPrawn V p. 470 (saec. XV ex.ex) : ut res ... d-em non capiat in alium diem.
II. mus. t. t. rozpiętość,odległość; distantia, intervallum
MONET. fol. B IIa: mutatio est vnius sillabe in aliam ... vnisona variatio vel ... est alterna vocis in vocem d-o vniformi extensione deprehensa.
Ib. fol. B IVa : semitonus est vnius note ad immediatum interuallum mollis vel debilis d-o et fit solum per 'mi' et 'fa’ (cf. ib. fol. B IVb: semiditonus est debilis vnius in terciam simpliciter ... d-o).
Ib. fol. C Ia : alia intervalla nempe vitra diapason intensa ... appellemus hoc modo: tonus cum diapason, semitonus cum diapason et sic deinceps vsque ad introductorij d-em.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)