- F.
- Th.
- Bl.
- S.
- A.
- H. (dillato),
- N.
I.
propr. poszerzyć, powiększyć,wzbogacić w coś;
latiorem reddere, distendere, augere
1.
varias res
concr., praec.
terminos, agros, villas
sim.
MPH I p. 237 (saec. XIII) : pius Boleslaus d-vit terminos regni sui.
KodMp I p. 188 (a. 1319) : ut facilius ... scultetus ... villam multiplicet et d-et, concedimus ... sibi molendinum ... possidendum.
DokMp I p. 251 (a. 1391) : concedimus ... incolis ... quod ipsorum agros emendare, augmentare et d-re valeant piscinis, humuletis et ceteris usibus et utilitatibus.Ita saepius. Additur in melius ( CracArt I p. 328, a. 1491) .
2.
abstr. et rarius personas.
Additur
peramplius (
KodKrak
p. 179, a. 1425).
N. imagines
GALL p. 4, 5 : ne viles persone videamur vanitatis fimbrias d-re.
NIC. BŁ. Serm. I p. 38 : potentes huius seculi alas suae potentiae, superbiae et pompae d-ant.
Constr. ad
1—2:
a.
sq.
abl.
,
cf.
et
AGZ II p. 54 (a. 1405) : comoda et utilitates ecclesiasticarum personarum ... de liberalitatis nostre munificencys amplioribus gracys d-amus.
N. de plantis
PEREGR. fol. s Va : inuenit virgam ... fronduisse et folijs d-tam et amigdala protulisse.
b.
sq.
ad:
DŁUG. Hist. I p. 29 : terminos suos ... ad fines prope terrae d-asse.
Id. Op. p. 304 : os ... illius puellae ad unius palmae mensuram d-ns.Ita saepius.
c.
sq.
de,
cf.
d.
sq.
in
c.
abl.
StPPP X p. 42 (saec. XV in.) : in similibus cupimus vos d-re.N. part. perf. rozprzestrzeniony, wielki; extensus, vastus
KodMp III p. 184 (a. 1365) : pratum assignamus, prout de presenti in sua circumferentia extat d-tum.
II.
transl.
1.
a.
(etiam refl. ) rozszerzać wpływ, rozpowszechniać, szerzyć; differre, propagare, divulgare.
b.
wzbogacać, podnosić, uświetniać; locupletare, amplificare.
2.
refl. vel pass.
a.
wynosić
się, pysznić się; se inflare, exaltare.
Additur in
gaudio (
MARTIN. OP. Serm.
p. 13
nlb.
).
b.
wzrastać w czymś;
crescere.
c.
rozwodzić się nad czymś;
rem aliquam uberius tractare.
N.
part.
perf. obszerny, długi, rozwlekły;diffusus,longior (sermo).
d.
pass.
ardenti spiritu
pał/ać pragnieniem; desiderio ardere
*KodWp I p. 6 (a. 1075) : in hoc ... cognoscimus, quod excellentia vestra beatum Petrum ... sinceris affectibus diligit et ad reverentiam eius ardenti spiritu d-atur.
Constr.
ad
1—2:
a.
sq.
in
c.
abl.
b.
sq.
per :
StSyn III p. 40 : propagines sue turpitudinis per omnes nostre dyocesis fines d-ndo.