Ogólne
Pełne hasło
Więcej

DILATO-1

Gramatyka
  • Formydilato
  • Etymologiałacina starożytna
  • Odmiana -are, -avi, -atum
Znaczenia
  • I. + XIV iuramentum administrationem iustitiae alicui causam differre (in tempus), procrastinare, prorogare
  • II. divergere,diffluere (de flumine)

Pełne hasło

1. DILATO, -are, -avi, -atum
  • F.
  • Th. (rec.),
  • Bl.
  • Dc.
  • L.
  • N.
I. przesuwać (w czasie),odkładać, odraczać; differre (in tempus), procrastinare, prorogare
VAdAnt p. 21, 15 : frustratur eum Deus, uolens dilecti hominis desideria aliquantulum d-re, ut quanto nunc amara ... tanto post dulciora fuissent.
KsgMaz II p. 177 (a. 1426) : Petrus ... debuit dare literam ... et hoc d-vit wlgariter «othwloczyl» de anno ad annum.
RH XIII p. 316 (a. 1461) : terminum ... eiusdem guarre (sic ) vellent prorogare seu d-re pro tempore estivali.
Praec. iur. terminum
(iudiciorum)
TPaw IV p. 483 (a. 1392) : nec infirmitate terminus ultra debet d-ri.
ArPrawn VIII p. 96 (a. 1406) : in termino perhemptorio eis terminum d-uerant coram domino.
Ita vulgo usque ad saec. XIV in. Simili sensu iuramentum ( TArch p. 22, a. 1409) , administrationem iustitiae alicui ( ArPrawn V p. 90, a. 1447) , causam ( ARect I p. 536, a. 1514). Glossae Pol. cf. et
AGZ XI p. 159 (a. 1439) : actor ... d-vit (ed. dilitavit) terminum alias «rozczal rok» ad quatuor septimanas ab hodie.
StPPP IX p. 96 (a. 1471) : ipse non paruit termino neque per aliquem d-uit alias «odcladal».
AGZ XVI p. 286 (a. 1498) : vicecapitaneus ... terminum d-vit alias «odloszyl» per duas septimanas.
Syn.
differre ( KsgLub p. 91, a. 1460) , prorogare ( KsgMaz I p. 180, a. 1415) .
Constr. :indicatur pars, quae litem agit
a. sq. dat.
KsgMaz I p. 144 (a. 1413) : sola citans in termino non fuit nec sibi aliquis d-vit.
AGZ X p. 372 (a. 1451) : nobili Jura Nicolaus ... terminum simplici infirmitate d-vit.
b. sq. ab aliquo:
AGZ XII p. 111 (a. 1443) : ab ipsa Barbara terminum d-verunt.
Ib. p. 216 (a. 1452) : Petrus... d-vit (ed. diletavit) a Budkone ... primum terminum simplici infirmitate ad instantiam nobilis Iohannis de Comorow.
c. sq. inter:
KsgMaz I p. 82 (a. 1408) : inter Iacusium ... et inter Pechonem ... terminum longiorem d-vimus.
indicatur iudex sim.
a. sq. ad cf.
b. sq. coram cf. et
ArPrawn VIII p. 126 (a. 1415) : terminum ... d-uit pro maiori coram burgrabio.
indicatur causa
a. sq. abl. , cf. supra 20 et 41 et saepius.
b. sq. cum:
StPPP IX p. 19 (a. 1420) : d-uerunt duos terminos cum vera infirmitate.
c. sq. pro
ib. II p. 169 (a. 1408) : hereditati nomen imponere non potuit, pro qua terminum d-uit.
d. sq. propter:
ArPrawn V p. 90 (a. 1447) : quibus propter absenciam suam administratio iusticie d-atur.
indicatur tempus
a. sq. ad:
AGZ XI p. 1 (a. 1424) : d-tus est terminus ad quatuordecem dies ad compariendum.
ARect I p. 536 (a. 1514) : causam ipsam ... ad festum s. Galli ... d-uerunt.
b. sq. de ... ad cf.
c. sq. in c. abl.
KsgMaz I p. 180 (a. 1415) : ipsi in primo termino terminum prorogaverunt seu d-verunt.
d. sq. pro cf.
II. pass. rozlewać się, dzielić (o rzece); divergere,diffluere (de flumine)
KodMp IV p. 456 (a. 1446) : vbi... Rudka flumenin alueos quasi angulos d-ta et diuisa est.
Tło: rękopis Rps 3007 III (XV wiek), Źródło: polona.pl
ISSN 2300-5742, 2 / 2014 (1 VI 2014 r.)